Reja: Korxonalarning asosiy va aylanma fondlari to‘g‘risida tushuncha, ularning ahamiyati va turkumlanishi

4. Asosiy va aylanma fondlardan foydalanish samaradorligini oshirish yo‘llari.
Mamlakatimizda yaratilayotgan imkoniyatlar korxonalarda foydalanilayotgan asosiy va aylanma fondlarning iqtisodiy samaradorligi yuksalishiga xizmat qilmoqda. Kelajakda bu o‘sish sur’atini yanada oshirishga erishish uchun korxonalarda mavjud bo‘lgan barcha asosiy va aylanma fondlardan yil mobaynida to‘liq va maqsadga muvofiq samarali foydalanish zarur. Zamonaviy, serunum texnikalardan, samarali texnologiyalardan oqilona foydalanish natijasida dastavval mehnat unumdorligini oshirib, mehnat va mablag‘ sarflari tejalishini ta’minlab, yetishtiriladigan mahsulotlarning tannarxini pasaytirish evaziga olinadigan foyda summasini ko‘paytirishga erishish lozim.
Avvalo, korxonalarning asosiy va aylanma fondlardan samarali foydalanishdan moddiy va ma’naviy manfaatdorligini oshirish lozim. Shuningdek, ularda mulkka egalik hissini shakllantirish va mulkdan samarali foydalanishdan manfaatdorligini yuksaltirish kerak.
Korxonalar ixtiyoridagi barcha asosiy va aylanma fondlardan yil davomida, oqilona hamda samarali foydalanishni ta’minlashga qaratilgan chora-tadbirlarni o‘z vaqtida va sifatli amalga oshirish lozim. Shuningdek, korxonalarning joylashishi, ixtisoslashishi va ishlab chiqarish vositalari bilan ta’minlanganligiga, ular o‘rtasidagi mutanosiblikka alohida e’tibor berish kerak. Agarda korxonalar barcha vositalar bilan talab darajasida yaxshi ta’minlanmagan bo‘lsa, bu masalani hal etish bilan bog‘liq tadbirlarni, yo‘llarni aniqlash zarur. Jumladan, asosiy fondlardan foydalanish samaradorligini oshirish uchun quyidagi tadbirlarning o‘z vaqtida, sifatli amalga oshirilishini ta’minlashga doimo e’tibor berish maqsadga muvofiqdir:

• 
  korxonalarning asosiy vositalar bilan ta’minlanganlik darajasini yaxshilash, ular o‘rtasidagi mutanosiblikni ta’minlash, ya’ni qishloq xo‘jalik texnikasi uchun zarur bo‘lgan barcha mexanizmlar bo‘lishiga erishish;
  
• 
  asosiy vositalarning holatini, ishga yaroqliligini yaxshilash;
  
• 
  zarur bino va inshootlar bilan yetarli darajada ta’minlanishga erishish, bunda mahalliy qurilish materiallaridan oqilona foydalanish;
  
• 
  ta’minotchilardan asosiy vositalarni qulay usullarda sotib olishni tashkil etish;
  
• 
  korxonalar faoliyatiga fan-texnika yutuqlari, zamonaviy texnologiyalarni joriy qilish va hokazo.
  

Aylanma fondlardan samarali foydalanish orqali korxonalar iqtisodiyoti yuksalishiga erishish lozim.
Aylanma fondlardan samarali foydalanishda quyidagi tadbirlarga e’tibor berish kerak:

• 
  korxonalar faoliyatida foydalaniladigan aylanma fondlardan tejamkorlik bilan samarali foydalanish;
  
• 
  aylanma fondlarni sotib olish tartibini takomillashtirish;
  
• 
  aylanma fondlarning optimal tarkibini ta’minlash;
  
• 
  aylanma fondlarning aylanish davrini qisqartirish;
  
• 
  debitorlik qarzlari ko‘payishining oldini olish;