Reja: L. Tarixiy ma'lumotlar, Mahsuliy tizimlarni tasviľlash

Pi : Si —di,

bu yerda p, — mahsulot qoidasi, s, qoidaning qo'llanilish shartlari, d qoidaning qóllanilish natljasi.
Mahsuliy yad rolarning klassifikatsiyasi. Mahsuliy yadrolarni turli asoslari boȚicha sinflashtirish mumkin [1-4, 11—141. Avvalo barcha yadrolar ikkita katta turga bo'linadi: determinallashgan va determinallashmagan- Determinallashgan yadrolarda yadro faollashganda va A ba'arilganda yadroning ang qismi albatta bajariladi. Determinallashmagan yadrolarda V bajarilishi va bajarilmasligi ham mumk.in, Shunday qillb, determinallashgan yadrolarda sekventsłya zaruriyat bilan, determinllashmagan yadrolarda esa ehtimollik bilan ifoda qilinadi. Masalan u quyidagi ko ^v rinishda bđlishi mumkin, Agav A bo'/sa, u holda Vbo'/ish ehtimoli
Imkoniyat yadroni ifodalashning ba'zi bir balîolari bilan aniqlanadi. Masalan, A faol bo'lganda agar V bajarîlîsh ehtimoli bo'lsa, u holda mahsulły qoida quyidagicha bo'lishi mumkin: Agar A bo Vsa, u holda R e/îtimoîlik bilan V ni uma/gu oshirish mumkin. Yadroni amalga oshirish bahosi lingvistik o'zgaruvchi term-to'plam tushunchasi bilan bog'liq. Lingvistik o'zgaruvchi term-to^Â plam bo'lishi mumkin, masalan: Agar A bo holdu kanu qjsżn ishonchlilik V bo Yadroni amalga oshinshning boshqa usullari ham bo'lishi mumkin.
Determinallashgan mahsuliy qoidalar bir qiymatli va altemativ bólishi mumkin, Ikkinchi holatda, yadroning 0' ng qismida tanlashning maxsus vazni bilan baholanuvchi tanlashnîng alternativ imkonîyati ko'rsatiladî. Bunday vaznlar sifatida ehtimolli baholar, lingvistik baholar„ ekspert baholar va shunga o'xshash baholar ishlatilishi mumkin. A faollashgan holda kutilayotgan oqibatlarni tasvirlovchi bashorał qiluvchi mahsuliy qoidalar alohida tip hisoblanadi. Masalan: Agar A bo holda R ehîimollik bi/an V ni ku/ish

2.1. Mahsuliy tizimlarni modulli tasvirlash

Mahsuliy tizimlarni roydalanuvclîiga bog'liq bo'lmaslik nuqtai nazaridan qaraydłgan bo'lsak, u holda uni uchta modullar yoki bloklardan iborat dasturîy tizim sifatida tasvirlanishi mumkin [1,2] '

• 
  global ma^llumotlar bazasi (GMB) (M-Modul);
  
• 
  qoidalar-mahsulotlar to'plami (Q-Modul)•,
  
• 
  boshqarish ti„zîmi yokî interpretator (1-ModuI).
  

Modullar aloqasi 9.1-rasmda keltirilgan 4—6],

I) Global ma'lumotlar bazasi (M-ModuI)— bu ma'lumotlar bazasming ishchi zonasi bo'lib, o'zining holatini qoidalar-mahsulotlar ta'sirida o'zgartiradigan dinamik tizim sifatida qarash mumkin.

2. 
   Qoidalar-mahsulotlar to'plami (Q-Modul) - tizimning bilimlar bazasini tasvirlaydi,
   
3. 
   Boshqarish tizimi yoki interpretator (I-Modul) — global ma'lumotlar bazasiga (NI-Modul) ta'sir etish uchun, ya'ni uni xo) holatdan x(t+ 1) holatga o'tkazish uchun qoidalar-mahsulotlar to'plamidan (Q-Modul) aniq strategiya asosida kerakli mahsulotni (qoidani) tanlaydi.
   

Dinamik mahsuliy tizimning faollashuvini quyidagicha yozish mumkin:
+ 1) ui(x)), bu yerda uEU; U- qoidalar•mahsulotlar to'plami,
Misol. bepHJ11-aH
l : AAGAC —D. 2: CAF G.
K0HAü 3: A
Koona 5: G
Aytaylik, maqsad Dning chinligini keltirib chiqarishdan iborat bo'lsin, Birinchi navbatda D ning MBsida txjr yoki yo'qligi tekshiriladi. Qaralayotgan misolda D o'zgaruvchi MB da yo'q, shuning uchun sistema D ning chinligini hosil qilish uchutl berilgan qoidalar orasidan O'ng tomonida D mavjud bo'lgan qoidalardan foydalanadi. O'ng tomonida D mavjud bo'lgan qoidalarga I , 4, 5qoidalar kiradi. Masalan, 5-qoidada D ning chinligi G ning chinligidan kelib chiqadi. Buning uchun G ning MB sida borligi tekshiriladi- G o'zgaruvchi MB sida yo'q. Demak qoidalar orasidan O'ng tomonida G mavjud bo'lgan qoidalar tanlanadi. Bunday qoida 2: CAF -9 G. Bu qoidada F o'zgaruvchi MB sida bor va C o'zgaruvchi yo'q. Shuning uchun qoidalar orasjdan O'ng tomonida C mavjud
bo'lgan qoidalar tanlanadi. Bu qoida 31 A -4 C, Bu qoidada A o'zgaruvchi MB sida bor bo'lganligi uchun C o'zgaruvchi chin bo'ladi,
Demak, quyidagi qoidalaming ketma-ket
Qoida 3: A
Qoida 2: CAF G
Qoida 51 G bajarilashidan D ning chinligi kelib chiqadi. Shunday qilib maqsadga erishildi,