Reja: L. Tarixiy ma'lumotlar, Mahsuliy tizimlarni tasviľlash

2. Mahsuliy tizimlarni tasvirlash

Sun'iy intellektda freymlar bllan bir qatorda mahsulotlar bilimlarni tasvirlashda juda mashhur hisoblanadi. Mahsulotlar, bir tomondan mantiqiy modellarga yaqin bo'lib, ular yordamida samarali xulosalash protseduralarini taShkillashtirishga imkoniyat yaratsa, boshqa tomondan, klassik mantiqiy modellarga nisbatan biljmlarni aniqroq aks ettiradi. Mahsulotlarda mantlqiy mulohazalarga xos bo'lgan qat'iy cheklashlar yo'q. Bu esa prodyksiy elementlanni izohlashni o'zganirish imkonini beradi.
Mahsuliy modellar protsedurali va deklarivli ko'rinishlarda ifodalanishi mumkin, Amaliy nuqtai nazaridan mahsulotni qoida-mahsn10/ ko'rinishda quyidagi jufiliklar yordamida ifodalash mumkin [l, 2]

• 
  vaziyat*harakat;
  

• 
  sabab—•oqibat va Irk.
  

Bunday qoidalar turli bilimlar sohasida va faoliyat turlarida uchraydi. Har kungi hayotimizda biz turli tm-mush qoidalardan, yo'l harakati va grammatik qoidalardan foydalanamiz-
Agar dasturlash nuqtai nazaridan qarasak, u holda mahsulot sitatida quyidagi uchtallk: nomj, 'Ilemilish shorn, opermor qatnashadi. Ba'zi hollarda mahsulot "Agar-u hoidu " implikatsiya tushunchasiga yaqin ma'noni anglatadi, Shuning uchun mahsulotni -+ ß shaklda ifodalash mumkin. Agar mahsulotning qo'llanilish shanini to'liqroq shaklda ochish talab etilsa, u holda quyidagi yozuvdan foydalanish mumkin:

bu yerda Pi(i = 1, 2, , n)-konyunktiv shakldagi qo'llanilish sharti; B-xulosa bo'lib, harakar sifatida ham talqin qilinishi mumkin (bu holda mahsulot impllkatsiyadan mulum Farq qiladi).
Misol. Agar bakda va karbyuratorda yoqilg'l bo'lsa, u holda yoqilg'l kelayapti va dvigitel bir maromda ishlayapti Quyidagi bélgilashlarni kiritamiz:
PI— Agar bakda yoqilg'l bo'lsa:, Agar karbyutatorda yoqilg'l bo'lsa•, BI— yoqilg'l kelayapti; dvigitel bir maromda islllayapti; Oxirgi fOrmulaga asosan PI Pa Bl A B2 qoidani hosil qilamiz.
Umumiy holda mahstiliy qoida deganda quyidagi ifoda tushuniladi:

Bu yerda i -mahsulot nomi bo'lib, bu nom yordamida mazkur mahsulot mahsulotlar to' plamidan ajratib olinadi. Nom sifatida mahsulotning mazmunini aks ettiruvchi qandaydir leksema (masalan, «kitoblar haridi» yoki «qulfiling kodlari to'plami») yoki tizim xotirasida saqlanuvchi mahsulotlar to" plamidagi mahsulotning tafiib raqami olinishi mumkin.
Q element mahsulottling qo' llanilish sohasini xarakterlaydi. Bunday sohalar inson kongnitiv strukturalaridan oson ajratiladi, Bizning bilimlarimiz «tayoqchalar bo'yicha Ajtatilgan»- Bir «tayoqcha»da ovqatni qanday tayyorlash haqidagi bilimlar saqlansa, boshqasida ishga qanday yetib t%jrish haqidagi bilimlar saqlanadi va ll.k„ Bilimlami alohida sohalarga ajtatish kerakli bilimni izlash vaqtini tejashga imkon beradi, ITIarning BBda bunday sohalarga ajratish mahsuljy modellarda bilinilarni tasvirlash uchun qulay hisoblanadi,
Mahsuliy qoidaning asosiy elementi uning yadmsi A hisoblanadi, Måhsuliy qoida yadrosini o zganirish —sekventsiya (implikatsiya) ishorasining chap va cing tomonida nima turganligiga bog'liq holda turli Nil bo'lishi mumkin. Mahsuliy qoida yadrosini oddiy o'qish quyidagi ko'rinishda bo'ladi: IF A THEN B. Yadroning mumkkabroq konstruktsiyalarida o' ng tomonda alternativ holatlarga ruxsat etiladi- Masalan, IF A THEN V] ELSE Va. Sekventsiya oddiy mantiqiy ma'noda A ning rostligidan V kelib chiqishiga &xshash mantiqiy ishora sitatida izohlanishi mumkin. Mahsuliy qoida yadrosi boshqa ko*rinishda ham izohlanishi mumk.in, Masalan, A, V harakatni amalga oshirish uchun kerak bo'ladigan bjror bir shartni tavsiflashi mumkin.
P element mahsuliy qoida yadrosining qo'llanilish sharti hisoblanadi. Odatda P mantiqiy ifoda ladi (qoidaga ko*ra predikat). R «rost» qiymat qabul qilganda mahsuliy qoida yadrosi faollashadi. Agar R yolg'on ho" Isa mahsuIlY qoida yadrosini ishlatlb bo'lmaydi,
N element mahsuliy qoidaning keyingi shartini tavsiflaydi. Ular faqat mahsuliy qoida yadrosi amalga oshgandagina faollashadi. N element mahsuliy qoidaning keyingi Shani V ni amalga oshirgandan keyin bajarish kerak bo"ladigan harakat va protsedutalami tavsiflaydi. Masa]an, magazinda biror mahsulot xarid qilingandan keyin mahsulotlar rcfyxatidan shunday turdagi mahsulotning sonini bittaga kamaytirish amalga oshiriladi.
Misol.
i- xa.l"ld qilish',
Q-savdo markaziga borish;
P- pulning borligi;
A B — agar X byum sotib olmoqchi bo'lsang, u holda uning narxini kassaga to'la va chekni sotuvchiga ber,
N- magazinda mavjud bo'lgan mahsulotlar ro'yxati bo'lib, ushbu mahsulot soni bittaga kamayadî.
Mahsuliy qoidalar yordamida deyarli barcha bilimlar tizimini tavsiflash mumkin. Implikasiya ko'rinishidagi mahsulot qoidasini quyidagicha keltirish ham mumkin: