Reja: Litosferaning tarkibiy tuzilishi

botqoqlar- namlikni yaxshi ko'radigan o'simliklar bilan qoplangan va kamida 0,3 m torf qatlamiga ega bo'lgan haddan tashqari nam er maydonlari botqoqlardagi suv bog'langan holatda.
Koʻllarning haddan tashqari koʻpayishi va yerlarning botqoqlanishi natijasida botqoqliklar hosil boʻladi.
pasttekislik botqoqlari er osti suvlari yoki daryo suvlari bilan oziqlanadi, nisbatan tuzlarga boy. Binobarin, o'simliklar u erda oziq-ovqatga juda talabchan bo'lgan o'simliklar o'rnashib oladi (qora, otquloq, qamish, yashil mox, qayin, alder).
Ko'tarilgan botqoqlar to'g'ridan-to'g'ri atmosfera yog'inlari bilan oziqlanadi. Ular suv havzalarida joylashgan. O'simliklar cheklangan turdagi tarkibi bilan ajralib turadi, chunki mineral tuzlar etarli emas (ledum, kızılcık, ko'katlar, sfagnum moxlari, qarag'ay). O'tish davri botqoqlari oraliq pozitsiyani egallaydi. Ular sezilarli darajada suv kesilishi va past oqim bilan tavsiflanadi. Pasttekislik va baland botqoqlar botqoqlarning tabiiy rivojlanishining ikki bosqichidir. Pasttekislik botqog'i o'tish davri botqog'ining oraliq bosqichidan o'tib, asta-sekin ko'tarilgan botqoqqa aylanadi.
Ulkan botqoqlarning paydo bo'lishining asosiy sababi iqlimning haddan tashqari namligi, suvga chidamli jinslar va er yuzasiga tekis rel'efning yaqin joylashganligi sababli er osti suvlarining yuqori darajasi bilan birlashtirilgan.
Botqoqlarning tarqalishi ham iqlimga bog'liq, demak u ham ma'lum darajada zonaldir. Botqoqlarning ko'p qismi mo''tadil mintaqaning o'rmon zonasida va tundra zonasida. Ko'p miqdorda yog'ingarchilik, past bug'lanish va tuproq o'tkazuvchanligi, tekislik va suv o'tkazgichlarining zaif parchalanishi botqoqlanishga yordam beradi.
Muzliklar– atmosfera suvi muzga aylandi. Muzliklar o'zlarining plastikligi tufayli doimiy ravishda harakatlanadilar. Gravitatsiya ta'sirida ularning harakat tezligi yiliga bir necha yuz metrga etadi. Harakat yogʻingarchilik miqdori, iqlimning isishi yoki sovishiga qarab sekinlashadi yoki tezlashadi, togʻlarda esa muzliklarning harakatiga tektonik koʻtarilishlar taʼsir koʻrsatadi.
Muzliklar yil davomida qor eriydigan vaqtdan ko'ra ko'proq yog'adigan joylarda hosil bo'ladi. Antarktida va Arktikada bunday sharoitlar allaqachon dengiz sathida yoki biroz balandroqda yaratilgan. Ekvatorial va tropik kengliklarda qor faqat baland balandliklarda toʻplanishi mumkin (ekvatorialda 4,5 km dan yuqori, tropikda 5-6 km). Shuning uchun u erda qor chizig'ining balandligi balandroq. qor chizig'i- tog'larda erimaydigan qor qoladigan chegara. Qor chizig'ining balandligi harorat bilan belgilanadi, bu hududning kengligi va uning iqlimining kontinentallik darajasi, qattiq yog'ingarchilik miqdori bilan bog'liq.
Muzliklarning umumiy maydoni quruqlik yuzasining 11% ni tashkil qiladi, hajmi 30 million km3. Agar barcha muzliklar erib ketsa, Jahon okeanining sathi 66 m ga ko'tariladi.