Reja: Litosferaning tarkibiy tuzilishi


Download 95.95 Kb.
bet8/9
Sana15.06.2023
Hajmi95.95 Kb.
#1484864
1   2   3   4   5   6   7   8   9
Bog'liq
Litosfera va unda kuzatiladigan hodisalar

Okeanlarda muz Tuzli okean suvining muzlash nuqtasi chuchuk suvnikidan 1-2 °C pastroq. Jahon okeanining suvlari faqat qish uzoq va sovuq bo'lgan Arktika va Antarktika kengliklarida muz bilan qoplangan. Mo''tadil mintaqada joylashgan ba'zi sayoz dengizlar ham muz bilan qoplangan.
Bir yillik va ko'p yillik muzlarni farqlang. Okean muzlari bo'lishi mumkin harakatsiz(er bilan bog'liq) yoki suzuvchi(mutlaq muz). Shimoliy Muz okeanida muzlar siljiydi va yil davomida qoladi.
Okeanning o'zida hosil bo'lgan muzdan tashqari, Arktika orollari va Antarktidaning muzli qit'asidan okeanga tushgan muzliklardan parchalanib ketgan muzlar mavjud. Aysberglar hosil bo'ladi - dengizda suzuvchi muz tog'lari. Aysberglar 100 m dan ortiq balandlikda 2 km va undan ortiq uzunlikka etadi.Jubiy yarim sharning aysberglari ayniqsa katta.
Okeanlarning qiymati. Okean butun sayyora iqlimini mo''tadil qiladi. Okean issiqlik akkumulyatori bo'lib xizmat qiladi. Atmosferaning umumiy sirkulyatsiyasi va okeanning umumiy sirkulyatsiyasi o'zaro bog'liq va o'zaro bog'liqdir.
Okeanning iqtisodiy ahamiyati juda katta. Okeanning organik dunyosining boyligi quyidagilarga bo'linadi bentos- okean tubining organik dunyosi, plankton- okean suvlari qalinligida passiv suzuvchi barcha organizmlarnekton Okean tubida faol suzuvchi organizmlar. Okeandagi barcha organik resurslarning 90% gacha baliqlar hissasiga to'g'ri keladi.
Okeanlarning katta transport qiymati.
Okean energiya resurslariga boy. Frantsiya qirg'og'ida to'lqinli elektr stantsiyasi mavjud. Okeanning shelf zonalarida neft va gaz qazib olinadi. Ferromarganets tugunlarining katta zahiralari okean tubida to'plangan. Deyarli barcha kimyoviy elementlar dengiz suvida erigan. Sanoat miqyosida tuz, brom, yod va uran qazib olinadi.
Okeandagi quruqlik: orollar- har tomondan suv bilan o'ralgan nisbatan kichik er maydonlari.
Orollar kelib chiqishi bo'yicha quyidagilarga bo'linadi:
1) materik (materikning dengiz bilan ajratilgan qismlari) - Madagaskar, Britaniya orollari);
2) vulqon (dengiz tubidagi vulqonlarning otilishi paytida yuzaga keladi; otilishning otilib chiqqan mahsulotlari okean sathidan ko'tarilgan tik yon bag'irlari bo'lgan konuslarni hosil qiladi);
3) marjon (dengiz organizmlari - marjon poliplari bilan bog'liq; o'lik poliplarning skeletlari zich ohaktoshdan iborat ulkan jinslarni hosil qiladi, yuqoridan ular doimo poliplar bilan qurilgan). Marjon riflari qirg'oqlar bo'ylab - suv ostida yoki dengiz sathidan biroz chiqib turadigan ohaktosh jinslar bo'ylab hosil bo'ladi. Materik qirgʻoqlari bilan bogʻlanmagan marjon orollari koʻpincha halqasimon boʻlib, oʻrtada laguna boʻlib, atollar deb ataladi. Marjon orollari faqat tropik kengliklarda hosil bo'ladi, bu erda poliplar yashashi uchun suv etarlicha iliq bo'ladi.
Eng katta orol Grenlandiya, undan keyin Yangi Gvineya, Kalimantan, Madagaskar. Ba'zi joylarda orollar kam, boshqalarida ular klasterlar - arxipelaglarni hosil qiladi.

Download 95.95 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling