Reja: Maktabgacha yoshdagi bolalarning asosiy xususiyatlari

Bolalarning bunday uyinlarida pala-partishlik, tartibsizlik yuk.Chunonchi, ular kugirchoklarini yuvintiradilar, kiyintiradilar, ovkatlantiradilar sungra bog‘chaga olib boradilar, uxlatadilar va x.k. bunday kat’iy tartib bilan amalga oshiriladi. Ana shunday tartibli, sistemali faoliyatda bulishga odatlanish bog‘cha yoshidagi bolalar shaxsiy xislatlarining tarkib topishi uchun katta axamiyatga ega. Bog‘cha yoshidagi bolalar jismoniy va psixik jixatdan xam yetarli darajada rivojlanganliklari tufayli ular oddiygina mexnat topshirklarini bajara oladilar. Bolalarning ijodiy xarakatlari asosan uyin xamda tasviriy san’at faoliyatida (rasm chizish, loy ishi, kogozdan xar narsalar yasash kabi) namoyon buladi. Bolalar uzlarining uyin va tasviriy faoliyatlarida kattalarning mexnatlarini tankidiy tarzda kayta tiklab, mexnat xayotini faol ravishda uzlashtira boshlaydilar. Bu ularning mexnat faoliyatiga tayyorlanishlarida kata axamiyatga egadir.

• Bolalarning bunday uyinlarida pala-partishlik, tartibsizlik yuk.Chunonchi, ular kugirchoklarini yuvintiradilar, kiyintiradilar, ovkatlantiradilar sungra bog‘chaga olib boradilar, uxlatadilar va x.k. bunday kat’iy tartib bilan amalga oshiriladi. Ana shunday tartibli, sistemali faoliyatda bulishga odatlanish bog‘cha yoshidagi bolalar shaxsiy xislatlarining tarkib topishi uchun katta axamiyatga ega. Bog‘cha yoshidagi bolalar jismoniy va psixik jixatdan xam yetarli darajada rivojlanganliklari tufayli ular oddiygina mexnat topshirklarini bajara oladilar. Bolalarning ijodiy xarakatlari asosan uyin xamda tasviriy san’at faoliyatida (rasm chizish, loy ishi, kogozdan xar narsalar yasash kabi) namoyon buladi. Bolalar uzlarining uyin va tasviriy faoliyatlarida kattalarning mexnatlarini tankidiy tarzda kayta tiklab, mexnat xayotini faol ravishda uzlashtira boshlaydilar. Bu ularning mexnat faoliyatiga tayyorlanishlarida kata axamiyatga egadir.

Bog‘cha xayotining kup kirrali va sermazmunligi bolalar bilish faoliyatlarining kengayishiga xamda chukurlashishiga yordam beradi. Bu esa asosiy bilish jarayonlari bulishi-idrok , tasavvur, xotira va tafakkur kabi jarayonlarning xarakterini uzgartirib yuboradi. Bog‘chagacha tarbiya yoshidagi bolalarda bu jarayonlar ularning uyin yoki biron amaliy faoliyatlari bilan birga namoyon buladi. Masalan, kichik yoshdagi bolalar Biron narsa bilan mashgul bulib turganlarida uni idrok kiladilar, ilgari xam shu narsa bilan mashgul bulganlarini eslaydilar va uni analiz va sintez kilib kuradilar. Bog‘cha yoshidagi bolalarda esa bu asosiy bilishijarayonlari bir-biridan differensiyalashgan (ajratilgan) buladi. Bog‘cha yoshidagi bola biron uyinfaoliyati yoki biron narsa bilan mashgul bulishi jarayonidagina emas, balki bunday amaliy faoliyatdan tashkari xam biror narsa yoki xodisani idrok kilishi, tasavvur etishi, esida olib kolishi, esiga tushurishi xamda oddiy tarzda tafakkur kilishi mumkin. Shuning uchun bolaning bog‘cha yoshidagi davrida anna shu asosiy psixik jarayonlari va xususan tafakkur xamda nutk jarayonlari jadal rivojlanadi. Bolalar kattalar bilan bulgan munosabatlarida narsa va xodisalar xakida elemantar tushunchalar sistemasini egallab olib, tafakkur kilishga urgana boshlaydilar. Kichik va bog‘cha yoshidagi bolalarga xos bulgan «nimaga?», «nima kiladi?», «nima keragi bor?» kabi kup savollar ularni narsa va xodisalarning sabablari xakida fikr yurita boshlayotganliklaridan darak beradi. Bog‘cha yoshidagi bolalarning xis-tuygulari nixoyatda kuchli buladi. Ularning barcha xatti-xarakatlari kutarinki xissiy xolatda utadi. Bundan tashkari, bog‘cha yoshidagi bolalarning xis-tuygulari chukur va mustaxkam bulla boshlaydi. Bolalarda bog‘cha yoshidan boshlab axlokiy, intellektual va estetik xissiyotlarning eng soda turlari yuzaga kela boshlaydi. Bog‘cha yoshidan yuoshlab bolalarda iroda va irodaviy sifatlar xam tez rivojlana boshlaydi. Ularda uzining butun xatti-xarakatlarini ongli ravishda kuyilgan umumiy bir maksadga buysundirish ukuvi yuzaga kela boshlaydi

• Bog‘cha xayotining kup kirrali va sermazmunligi bolalar bilish faoliyatlarining kengayishiga xamda chukurlashishiga yordam beradi. Bu esa asosiy bilish jarayonlari bulishi-idrok , tasavvur, xotira va tafakkur kabi jarayonlarning xarakterini uzgartirib yuboradi. Bog‘chagacha tarbiya yoshidagi bolalarda bu jarayonlar ularning uyin yoki biron amaliy faoliyatlari bilan birga namoyon buladi. Masalan, kichik yoshdagi bolalar Biron narsa bilan mashgul bulib turganlarida uni idrok kiladilar, ilgari xam shu narsa bilan mashgul bulganlarini eslaydilar va uni analiz va sintez kilib kuradilar. Bog‘cha yoshidagi bolalarda esa bu asosiy bilishijarayonlari bir-biridan differensiyalashgan (ajratilgan) buladi. Bog‘cha yoshidagi bola biron uyinfaoliyati yoki biron narsa bilan mashgul bulishi jarayonidagina emas, balki bunday amaliy faoliyatdan tashkari xam biror narsa yoki xodisani idrok kilishi, tasavvur etishi, esida olib kolishi, esiga tushurishi xamda oddiy tarzda tafakkur kilishi mumkin. Shuning uchun bolaning bog‘cha yoshidagi davrida anna shu asosiy psixik jarayonlari va xususan tafakkur xamda nutk jarayonlari jadal rivojlanadi. Bolalar kattalar bilan bulgan munosabatlarida narsa va xodisalar xakida elemantar tushunchalar sistemasini egallab olib, tafakkur kilishga urgana boshlaydilar. Kichik va bog‘cha yoshidagi bolalarga xos bulgan «nimaga?», «nima kiladi?», «nima keragi bor?» kabi kup savollar ularni narsa va xodisalarning sabablari xakida fikr yurita boshlayotganliklaridan darak beradi. Bog‘cha yoshidagi bolalarning xis-tuygulari nixoyatda kuchli buladi. Ularning barcha xatti-xarakatlari kutarinki xissiy xolatda utadi. Bundan tashkari, bog‘cha yoshidagi bolalarning xis-tuygulari chukur va mustaxkam bulla boshlaydi. Bolalarda bog‘cha yoshidan boshlab axlokiy, intellektual va estetik xissiyotlarning eng soda turlari yuzaga kela boshlaydi. Bog‘cha yoshidan yuoshlab bolalarda iroda va irodaviy sifatlar xam tez rivojlana boshlaydi. Ularda uzining butun xatti-xarakatlarini ongli ravishda kuyilgan umumiy bir maksadga buysundirish ukuvi yuzaga kela boshlaydi

• Test
• 1.“Ta’lim to’g’risida”gi qonunning nechanchi moddasi MTMga bag’ishlanadi?
• a) 6 b) 7 c) 8 d) 9
• 2. “Ilk qadam” MTMsining o’quv DTS nechanchi yaratildi?
• a) 2020 b) 2018 c) 2019 d) 2021
• 3. Bolalar bog’chasining asoschisi deb kim e’tirof etildi?
• a) F.Frebel b) K.D.Ushinskiy c) E.A.Flyoruna d) G.N.Vodovozova
• 4. Bolalar bog’chasining paydo bo’lish tarixi nechanchi yilga kelib taqaladi?
• a) 1937 b) 1938 c) 1939 d) 1940
• 5. “Bolalarning yosh xususiyatlari” ko’nikmasi muallifi kim?
• a) S.L.Rubenshteyn b) B.G.Ananyev c) P.N.Gruzdevo d) P.P.Blonskiy
• 6. “Deti rabotyagi budushego” asari muallifi kim?
• a) S.L.Rubenshteyn b) P.P.Blonskiy c) S.T.Shaskiy d) P.N.Gruzdevo
• 7. “Deti rabotyagi budushego” asari nechanchi yilda yozilgan?
• a) 1905 b) 1906 c) 1907 d) 1908
• 8. Petrograt maktabgacha pedagogik institutining professori kim?
• a) L.K.Shleger b) P.P.Blonskiy c) L.I.Chulitskaya d) Y.I.Tixeyevna
• 9. Bola necha yoshga qadam qo’yganda jismoniy o’sishi bir qadam sekinlashadi?
• a) 5 b) 4 c) 3 d) 2
• 10. Bolaning necha Yoshi bolalik davrini katta qismini tashkil etadi?
• a) 2-7 yosh b) 2-8 yosh c) 3-7 yosh d) 3-8 yosh
•  
•  

E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!

• E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!