Reja: Mexnat va kasb tayorgarligining asosiy yunalishlari. Mexnat ta`limining rivojlanish tarixi. Urta osiyoda eshlarga mexnat ta`limini berishning tarixi. Kirish

Ishlab chikarish sistemasi.
Fan yutuklarini profissional tayergarlikga kizmat kildirish uchun MMI ishlab chikarish ta`limi sistemasi ishlab chikildiva ukuvchilarni amaliy taerlashni 4 davri belgilanadi.

1. 
   Maxsus trenirovka ananalaridan foydalanib amalga oshiriladigan mexnat xarakatlarini va mexnat usullaridagi trenirovka mashklari.
   
2. 
   Mexnat operatsiyalarini bajarishdagi trenirovka mashklari.
   
3. 
   Buyumning taerlashda ilgari uzlashtirilgan mexnat operatsiyalarini uyginligini urganish.
   
4. 
   Ukuvchi buyumni taerlashga ketadigan mustakkil davr.
   

Barcha ta`lim davrining 4 boskichiga bulinishi mexnat jaraenlarini elementlariga sunniy ravishda bulishishga olib keladi.
Bundan tashkari MMI kullangan mexnat usullarining maxsus apparaturalaridan mexanik ravishda trenirovka kilinishi kupol nozik bulmagan malakalarnang shakillanishiga olib keladi. Bu sistemaning asosiy kamchiliklaridan yana bittasi shundan iborotki mexnot jaroenlarini ongli ijodiy tarzda uzlashtirish bulmay mexanik trenirovka birinchi urinda kuyiladi. Shunga karamay MMI sistemasini kupkina va kimatining progressiv jixatlar keyingi sistemalarda ishlab chikarish ta`limini operatsion kompleks sistemasida foydalaniladi.
Ishlab chikarish ta`limining operatsion kompleks sistemasi.
Bu sistema 30 yillarda kam mexanizatsiolashtrilgan sotsiolistik ishlob chikarish shoroyatida yaratildi. Uning avalgi sistemasidan farki shundaki, u eshlarni kasib xajimida mexnatga taerlash printsipi asosida kurilgan. Bunda ta`lim yaki boskich daslabki 3-5 texnologik operatsiyani boshkarishni mashk kilishni yiul bilan urganiladigan operatsiyalarni biror mexnot ob`ekti ( kupincha foydoli mexnat maxsuloti) ishlash bilan birlashtirishdan iborot bular edi.
Ikkinchi ta`lim davrida ukuvchilar navbatdagi 3-5 texnologiya operatsiyalarni xam xuddi birinchi kabi uzlashtiradilar va avalga suyanadilar.
Maktabda tarbiya bilan chambarchas boglik ta`lim jarayonini tashkil etishga asos buladigan etakchi qoidalar didaktik printsiplar xisoblanadi. Didaktik printsiplarga ta`lim va tarbiyalning birligi, ilimiylik, nazariya bilan amaliyotning boglikligi, izchillik va sistemalilik, kursatmalilik, onglilik va aktivlilik kabilar kiradi. Didaktik printsiplar uz-aro boglikdir. Shu sababli xar bir konkret mashgulotni utkazishda bir yula kator didaktik printsiplarning talablarini xisobga olish va ularni kompleks amalga oshishi uchun sharoit yaratish kerak. Masalan, ta`limda ilimiylik printsipini ta`minlash bilan ukuvchilarning onglilik va aktivligiga ason erishish mumkin va aksincha, agar ukuvchilar ta`limga nisbatan ongli va aktiv munasabatta bulsalar, ta`limning ilimiylik saviyasini ta`minlash oson buladi. Agar ta`limda kursatmalilik amalga oshirilsa, nazariyaning amaliyot bilan boglikligi printsipi xam amalga oshadi. Va aksincha, agar nazariyani urganish amaliyot bilan uzviy boglik olib borilsa, ta`limda kursatmalilikni ta`minlash uchun sharoitlar yaratiladi. Xamma ukuv predmetlari uchun didaktik printsiplar umumiydir, ammo xar bir konkret xolda ularni kullash uz xususiyatlariga ega. Didaktika pedagogikaning ta`lim jarayoni umumiy konuniyatlarini urganadigan kismidir.
Didaktika grekcha suz bulib, sabok buladigan degan suzdan kelib chikadi. Suzma suz tajriba kilganda didaktika ta`lim nazariyasi demakdir.
Didaktika xususiy metodikalar bilan boglangan xolda barcha ukuv fanlari uchun umumiy konun va koydolarni belgilab beradi. Mexnat va kasib ta`limi ukitish uslubieti fanidan bu tamoyilar mexnat darslari jaraenida kanday tadbik etilishin kurib chikamiz.
1.Onglilik va aktivlik printsipi- ukuvchilar uz bilimlarini amalda kullay olsalargina ta`limda onglilikga erishilgan deb xisoblash mumkin. Ukuvchi kilayotgan ishining mazmunini yakkol tasavvur kilganda gina ishga ongli ravishda kirishadi. Ta`limdagi onglilik ukuvchilarning aktivligi bilan uzviy boglikdir. Mexnat ta`limi jarayonida ukuvchilar aktivligining rivojlanishi uchun aloxida yaxshi sharoit yaratiladi. Bu sharoit avvalo mexnatning unumligi xarakteridan iborat buladi. Agar ukuvchilar uz mexnatlarining natijasi biror ijtimoiy foydali maksadga muljallanganligini bilsalar, zur kizikish xamda topshirikni sifatli va muddatida bajarish ishtiyoki bilan ishlashi aniklangan. Shu sababli karxonaning, otalikdagi bolalar bogchasining maktab ukuv kabinetlarining ukuvchilar bajara oladigan va dastur mazmuniga javovan beradigan buyurtmalaridan mexnat ta`limi ukituvchisi ukuvchilar aktivligini oshirishning muxim vositasi sifatida foydalanishi kerak. Bu printsip ukuvchilarda materialistik dune karashni shakllantiradi.