Reja: Mikrob Preparatlari Orasida Bakterial Preparatlar

Entomopatagen prepartlar olish.
REJA:

1. 
   Mikrob Preparatlari Orasida Bakterial Preparatlar
   
2. 
   Entomopatagen prepartlar
   
3. 
   Entomopatagen prepartlar olish.
   

Sanoat ishlab chiqarishi bo’yicha ishlab chiqariladigan mikrob preparatlari orasida bakterial preparatlar keng tarqalgandir. Ular hashoratga nisbatan verulentligi, atrofdagi flora va faunaga beziyonligi, zararkunandaga ancha tez ta’sir etishilari jihatidan ajralib turadi.

Shu paytgacha tadqiq qilingan entomopatogen bakteriyalar orasida keng qo’llanilishi nuqtai nazaridan grammusbat bakteriya Bas. thuringiyensis ni keltirib o’tish mumkin. Bu bakteriya hashorat ichiga kirgandan so’ng, u hashoratni karaxt qilib qo’yadigan sporalar hosil qilishdan tashqari, o’sish jarayonida qator toksik birikmalar ishlab chiqaradi, bu birikmalarining bo’lishi esa, muayyan bakteriyalar negizida ishlab chiqariladigan preparatlarning samaradorligini oshiradi.
Bakteriyalar tomonidan ishlab chiqariladigan toksik preparatlar orasida quyidagi to’rt xil komponentni alohida ko’rsatib o’tish mumkin:
1. Alfa-ekzotoksin, yoki fosfolipaza S-bakteriyalarning o’sayotgan hujayralarini mahsuloti. Bu fermentning toksik ta’siri hashoratlar to’qimalaridagi almashinmaydigan fosfolipidlaning parchalanishini indusirlaydi va bu narsa o’z navbatida modda almashinuvini izdan chiqaradi, eng so’nggida esa hashoratning o’limiga olib keladi;
2. Beta-ekzotoksin, yoki termostabil toksin. Bakteriyani o’stirish suyuqligida hujayravni o’sishiga mos holda yig’iladi. Toksin tarkibiga o’zaro teng nisbatda adenin, riboza va fosfat kislota kiradi.
Beta-kirgandan so’ng, u hashoratni karaxt qilib qo’yadigan sporalar hosil qilishdan tashqari, o’sish jarayonida qator toksik birikmalar ishlab chiqaradi, bu birikmalarining bo’lishi esa, muayyan bakteriyalar negizida ishlab chiqariladigan preparatlarning samaradorligini oshiradi.
Bakteriyalar tomonidan ishlab chiqariladigan toksik preparatlar orasida quyidagi to’rt xil komponentni alohida ko’rsatib o’tish mumkin:
1. Alfa-ekzotoksin, yoki fosfolipaza S-bakteriyalarning o’sayotgan hujayralarini mahsuloti. Bu fermentning toksik ta’siri hashoratlar to’qimalaridagi almashinmaydigan fosfolipidlaning parchalanishini indusirlaydi va bu narsa o’z navbatida modda almashinuvini izdan chiqaradi, eng so’nggida esa hashoratning o’limiga olib keladi;
2. Beta-ekzotoksin, yoki termostabil toksin. Bakteriyani o’stirish suyuqligida hujayravni o’sishiga mos holda yig’iladi. Toksin tarkibiga o’zaro teng nisbatda adenin, riboza va fosfat kislota kiradi. Beta-ekzotoksinni nukleotidning riboza va glyukozaning allosliza kislotasi bilan birgalikdagi birikmasi deb taxmin qilinadi.
Toksinning hashoratga ko’rsatadigan ta’sir spektri juda keng, ayniqsa uning rivojlanishini dastlabki davrida Bas. thuringiyensis ishlab chiqaradigan boshqa toksinlarga qaraganda uning ta’siri sekinroq bo’ladi va odatda hashoratning bir rivojlanish davridan boshqasiga o’tishda yuz beradi. Ko’p to’liq rivojlanish davri : tuxum - lichinka - qurt – g’umbak – kapalak sikliga ega bo’lgan hashoratlar uchun subletal dozali zaharlanishlar qayd qilingan. Hashoratlarning rivojlanish bosqichlari bo’yicha olib borilgan tadqiqotlar, beta-ekzotoksinni mutagen ta’sirga ega ekanligini, u hashoratlarni gen apparatini ishdan chiqarishini tastiqlaydi;
3. Gamma-ekzotoksin, kam o’rganilgan komponent, hali identifikasiyalanmagan ferment (yoki fermentlar guruhi). Uning toksikligi ishonchlilik darajasida isbotlanmagan;
4. Sigma-enzotoksin, yoki parasporal endotoksin. Bakteriyani sporalanish jarayonida spora shakllanadigan qismiga qarama-qarshi bo’lgan qismida hosil bo’ladi. Spora hosil bo’lish jarayonini nihoyasida bu toksin to’g’ri sakkiz qirrali. Kristallarning sintezi stasionar fazada 3 soatda amalga oshadi. Kristallarning kimyoviy tarkibida an’anaviy elementlar va aminokislotalar tarkibiga kiruvchi: karbon, azot, vodorod, kislorod, oltingugurtdan tashqari yana 19 xil element bo’ladi. Kristallar oqsildan tashkil topgani va har xil shtammlardan olingan preparatlarning aminokislota tarkibi bo’yicha o’zaro o’xshashligi isbotlangan. Kristalning tuzilmaviy butunligi aftidan oqsilning kremniy bilan bog’langanligi bilan bog’liq. Kristall oqsilning kimyoviy tabiati jihatidan spora po’sti oqsiliga o’xshash.
Spora po’stida oshiqcha miqdorda oqsil hosil bo’lishi natijasida shu xildagi kristall hosil bo’ladi degan taxmin bor. Bu kristall oqsilning hashoratga qanday mexanizm orqali ta’sir etishi aniqlangan. Hashorat o’lishi uchun kristallar uning organizmiga kirishi kerak. Kristallar qurt tomonidan yutilgandan keyin u oziqlanmay qo’yadi. Ko’p xollarda sigma-toksinning birlamchi ta’sir ko’rsatadigan ichak qismi uning o’rta qismi hisoblanadi.
Kristallarga nisbatan reaksiyasiga qarab hashoratlarni uch guruhga bo’lish mumkin:
- umumiy paralich (falaj);
- ichakning o’rta bo’limini paralichi (falaji);
- kristallarga nisbatan moyillikka ega emas, lekin yaxlit preparatga nisbatan sezgirlikni namoyon qiladi.
Ko’p hashoratlar uchinchi guruhga kirib: endotoksin ta’sirida o’lmasdan, balki sporalarning o’sishi va bakteriyalarning keyingi bosqichda jadal ko’payishi natijasida nobud bo’ladilar.