Reja: O’zbekiston mustaqillikka erishgan yillari

Davlat pirovard sarflari - bu korxonalarning pirovard maxsulotlarini va iqtisodiy 
pesurslarni, xususan ishchi kuchini sotib olishga davlatning (boshqaruvning quyi va 
maxalliy organlari bilan birga) barcha sarflarini o‘z ichiga oladi. Ammo u davlatninr 
barcha ijtimoiy to‘lovlarini bartaraf qiladi, chunki bunday sarflar yuqorida 
ta`kidlanganidek joriy ishlab chiqarishning ko‘payishini aks ettirmaydi, balki davlat 
daromadlarining oila va alohida shaxslarga berilishi hisoblanadi. Chet elliklarning 
milliy iqtisodiyot tovarlariga sarflari huddi mamlakat ichidagi iste`molchilik sarflari 
kabi milliy ishlab chiqarish darajasiga bog‘liq. Shu sababli YaMMni sarflar bo‘yicha 
hisoblashda tovar va hizmatlarga chet elliklarning sarflari, ya`ni eksport qiymati 
ham qo‘shiladi. Boshqa tomondan, iste`molchilik va investision sarflar hamda davlat 
mablag‘larining bir qismi import qilingan, ya`ni chet elda, ishlab chiqarilgan 

---

tovarlarga sarflanadi. Milliy ishlab chiqarish umumiy hajmi asossiz oshib ketmasligi 
uchun import hajmi YaMMdan chiqariladi. Buning uchun eksport va import 
miqdorlari o‘rtasidagi farq aniqlanadi. Bu farq tovar va hizmatlarning sof eksporti, 
yoki oddiy qilib sof eksport deyiladi. Sof eksport ijobiy va salbiy bo‘lishi mumkin. 
Agar eksport importdan ortiq bo‘lsa, bu ijobiy va salbiy bo‘lishi mumkin. Agar 
eksport importdan ortiq bo‘lsa. Bu ijobiy, aks holda salbiy bo‘ladi.
Qarab chiqilgan sarflarning to‘rt toifasiga uy ho‘jaliklariga hizmat ko‘rsatuvchi 
notijorat muassasalar (kasaba ittifoqlar, siyosiy partiyalar, diniy tashkilotlar va 
ijtimoiy tashkilotlar) pirovard sarflari va moddiy aylanma vositalari zahirasidagi 
o‘zgarishlarni qo‘shib chiqish yo‘li bilan.
1993 yil O‘zbekistonda sarflar (foidalanish) bo‘yicha YaIM 5095,2 mlrd. So‘mni 
tashkil qilgan.
Shu jumladan: