Reja: Qaror qabul qilishning ahamiyati Qaror qabul qilishning me’yorlari va muqobilliklari Qaror qabul qilishning usullari va modeli

Jamoaviy (kollektiv) qarorlar- jamoaning aql idroki asosida tuziladi va xatoliklarga kamdan kam yo‘l qo‘yiladi. Bunda “Delfi”, “Aqliy xujum” ekspert baholash kabi usullardan keng foydalaniladi.Biroq u ko‘p vaqt va mablag‘ talab etadi. Bunday qarorlari ijrosi va ko‘zlangan natijaga erishishi yengillashadi, chunki uni kolektiv tushungan va qo‘llab quvvatlagan bo‘ladi. Bu qarorlarning natijaviyligi ta’minlaydi. Kutilayotgan natijalar va ularning samaradorligi ham oraliq natijalar asosida bosqichma- bosqich kelib chiqadi.
Matematik usullar son usullariga yaqqol misoldir. Masalan, iste’molchilar va firmalarning “bozordagi xatti xarakatlarining klassik nazariyasi matematik modellari quyidagi gipotezalarga asoslanadi. Firmalarning maqsadi foydani maksimallashtirish. Buni amalga oshirish uchun firma ishlab chiqarish xarajatlarini bilishi kerak. Bu xarajatlar bozorning holati, undagi fundamental uch turdagi resurslardan: yer, kapital va ishchi kuchidan. Ko‘p adabiyotlarda axborot va bilimlar to‘rtinchi fundamental resurs deb hisoblanadi.
Qaror qabul qilish modellari
Modellardan foydalanishning 3 ta asosiy sababi bor. Ulardan birinchisi ko’plab real vaziyatlarning murakkabligi bo’lib, buning natijasida ikkinchisini murakkablikda tahlil qilish inson imkoniyatlaridan oshib ketadi. Va model yordamida vaziyatni ahamiyatsiz yoki ahamiyatsiz ma’lumotlarni yo’q qilish orqali juda soddalashtirish mumkin.
Ikkinchi sabab haqiqatda hali mavjud bo’lmagan, lekin kelajakda yaratiladigan yoki yaratilmaydigan vaziyatni tahlil qilish zarurati bilan bog’liq, bu tahlil natijalariga ko’ra. Modellashtirish – kelajakni “ko’rish”, ularning mumkin bo’lgan oqibatlarini aniqlash va baholashning yagona yo’li.
Uchinchi sabab, tabiiy tajribalar zarur bo’lganda o’tkazishning mumkin emasligidan kelib chiqadi. Eksperiment – voqelikni o’rganish, unga vaziyatni sezilarli darajada o’zgartiradigan qo’shimcha shartlar kiritiladi; tajriba tugagandan so’ng, bu shartlar bekor qilinadi.
Modellashtirishning 3 ta asosiy turi mavjud
1