Reja: Sapiens Noah Xarrari va mening talqinimda

sugʻordi, ildizlarni tuproqdan sugʻurib olib, qoʻylarni barakali yaylovlarda
boqdi. Ular mehnat oʻzlariga yanayam koʻproq meva, don, goʻsht berishini
fahmlay boshlagan edi. Bu esa odamzod hayotidagi bir inqilob: Agrar inqilob edi. Odamlar Homo sapienslarning rivojlanishidagi eng katta bosqichlardan biri Agrar inqilob edi. Sapienslar atrof muhitga moslashdimi yo Ularni moslashtirdimi degan savolga yani Xonakilashish jarayoniga Noah Xarari ajoyib misol keltiradi..Olaylik Bug'doy Bugun butun dunyo bu o'simlikni ekkadi. Buni qadimda Sapiensning ajdodlari ham yetishtirib butun dunyoga yoygan bir necha ming yil ichida, dunyoning hamma burchaklarida odamlar kuni boʻyi bugʻdoy yetishtirish bilan ovora boʻlib qoldi. Bu oson ish emas edi. Bugʻdoy mehnattalab oʻsimlikdir. Tosh-shagʻal yerlarni yoqtirmaydi. Shu sababli Homo Sapiens dalani tozalash uchun beli singuncha mehnat qilaredi. Bugʻdoy oʻz maydonini, suvini va ozuqalarini ham boshqa oʻsimliklar bilan boʻlishmaydi. Shuning uchun ham erkak va ayollar jazirama quyosh nuri ostida uzoq vaqt oʻtoq qilardi. Bugʻdoy kasallikka chalinishi ham mumkin. Shuning uchun Homo Sapiens mogʻor va qurtlarga qarshi sergak edi. Boz ustiga, bugʻdoy u bilan oziqlanishni xohlagan boshqa mikroorganizmlarga qarshi himoyasiz boʻlgani bois, dehqonlar chigirtka toʻdalari va sichqonlarga qarshi chora koʻrib, bugʻdoyni himoya qilishga harakat qildi. Bugʻdoy koʻp suv talab qilgani uchun koʻlmak va daryolardan suv tashidi, hatto mahalliy oʻgʻit yigʻib tuproqni oziqlantirishga majbur boʻldi. Homo Sapiensʼning organizmi bunday ishlarga moslashmagan edi. Yerni toshdan tozalash, suv tashishga emas, kiyik ortidan quvib, olma daraxtiga chiqish uchun moslashgan edi. Odamlar bu mehnati evaziga umurtqa, tizza, boʻyin
va bel ogʻriqlarini orttirdi. Eski skeletlar oʻrganib chiqilganda xoʻjalik
ishlari bilan shugʻullanish odamlarda bel churrasi (grija), boʻgʻimlar qotishi
va yana bir qancha suyak xastaliklari keltirib chiqargani aniqlandi. Bundan