Reja: Shovqin va uni inson organizmiga ta‘siri, manbalari

2. Elektromagnit ifloslanishlar va uni insonga ta‘siri, manbalari.
Tabiiy elektromagnit maydonga Yerning elektromagnit maydoni kiradi. Geomagnit maydonining o’zgarishiga asosiy sabab quyosh aktivligining o’zgarishidir. Quyosh elektromagnit maydonining Yer elektromagnit maydoniga o’zaro ta‘siri natijasida Yerning elektromagnit maydoni o’zgaradi va natijada «magnit bo’ronlari» vujudga keladi. Buning oqibatida odamlarning yurak va qon tizimlarida salbiy oqibatlar kuzatiladi. Bundan tashqari zamonaviy tsivilizatsiyaning ta‘siri natijasida ba‘zi bir joylarda elektromagnit maydonning ta‘siri tabiiy ta‘sirlardan 100 martalab oshib ketadi.
Bu manbalarga shaharlardagi tele va radio uzatish qurilmalari, elektrotransport liniyalari, elektrouzatish liniyalari, sanoat toki chastotalari va boshqalar kiradi.
Eng kuchli elektromagnit kuchlanishlar yuqori kuchlanishli simlar utgan joylarda bo’ladi. Masalan, LEP 330 Kv da kuchlanish 5000 v/m gacha, LEP 500 Kv da 8000 v/m, LEP 750 Kv da esa 1100 v/m gacha yetadi. Shu bilan bir qatorda elektromagnit tўlqinlar yerga yaxshi yutiladi. Masalan, liniyadan 50-100 m ga uzoqlashilsa kuchlanish maydoni har bir metrga 100 martagacha kamayadi. Bu masofada ekranlashgan effektni har bir daraxt, buta, uy, yer va boshqalar berishi mumkin.
Elektromagnit maydon ta‘siri to’lqinning tebranish chastotasiga bog’liq bo’ladi. Chastotani oshirish bilan, ya‘ni to’lqin uzunligini kamaytirish insonga salbiy ta‘sirlar ko’paydi demakdir. Yoki boshqacha, to’lqin uzunligi katta bo’lgan elektromagnit maydonga ko’ra qisqa va ultraqisqa to’lqin maydonlar juda yomon ta‘sir qiladi. Shuning uchun quyidagi zararli ta‘sirlar chegarasi me‘yori belgilab qo’yilgan (PDK)
- yuqori chastotali uzun to’lqinlar 20 v/m
- yuqori chastotali o’rta to’lqinlar 10 v/m
- yuqori chastotali qisqa to’lqinlar 4 v/m
- yuqori chastotali ultraqisqa to’lqinlar 2 v/m
- sanoat past chastotali to’lqinlar 100 v/m
Elektromagnit to’lqinlarning uzoq vaqt yoki ko’p marotaba kuchsiz lekin intensiv ta‘siri natijasida insonda yurak faoliyati izdan chiqishi, qon bosimi ortishi, miya faolligi, moddalar almashinish jarayonlari izdan chiqishiga olib keladi.