Reja: Tabiat inson va koinot ekologiyasi. Demokrafiya, transport va ekologiya. O`zbekiston ekologik harakati

Reja:
1.Tabiat inson va koinot
ekologiyasi.
2.Demokrafiya, transport va
ekologiya.
3.O`zbekiston ekologik harakati.
4.Ekologik madaniyat haqida

• 
  Koinot-Olam haqida umumiy tushuncha
  

Bizning Yer Koinotning bir zarrasi, Quyosh tizimidagi sayyoradir. Koinot juda murakkab tuzilishga ega.uning asosiy qismi yulduzlarning fazoviy tizimidan iboratdir. Hozirgi vaqtda Yerda turib zamonaviy astronomik asboblar orkali (teleskop va fotografiya; astrograf, fotoelektrik fotomer, radiolakatsiya, spektral analiz va boshqalar) Quyoshdan Yergacha bulgan masofaga (150000000km) nisbatan 3 ming milliard martauzoklikdagi koinotning ma’lum kismini kura olamiz. Koinotning «kuringuvchi» qismi asosan vodoroddan (80%) va geliydan (18%), qolgani qisman boshqa elementlardan tuzilgan.

• 
  Koinot-Olamning umumiy
  tuzilishi va tarkibi
  

• 
  Koinotning asosiy massasi (98%) yulduzlarda tuplangan bŏlib,ular ionlashgan issiq gaz-plazmadan iboratdir. Kupchilik yulduzlar yuldoshli (planeta) tizimdan iborat bŏlib, biroq, yuldoshlarning massasi Koinot materiyasiumumiy massasining faqatgina 0,1% ni tashkil etadi.
  
• 
  INSON VA TABIAT
  

Tabiat yer yuzidagi jamiki tirik mavjudot uchun mu-qaddas go'shadir. Tabiat ularni to'ydiradi, kiydiradi, issiq va sovuqdan asraydi. O'z navbatida tirik mavjudot ham tabiatga mehr qo'yadi. Bu mehr tabiatni asrash, uning boyliklari-ni ko'paytirish tuyg'usi bilan uyg'unlasha olsagina haqiqiy sanaladi. Yaqin o'tmishimizda biz «Tabiatni sevamiz» deb bong urdigu, biroq uni asrab-avaylash ishiga mas'ul ekan-ligimizni unutib qo'ydik. Ana shu mas'uliyatsizligimiz «Ekologiya» deb nomlanuvchi yangi fanga zamin yaratdi. «Ekologiya» so'zi «eko» — uy, turar-joy, «logos» — fan so'zlaridan olingan bo'lib, u atfof-muhitning buzilishi va bunga sabab bo'lgan omillar, fnuhit halokatining oldini olish chora-tadbirlarini ishlab chiqish borasidagi bilim-larni targ'ib etish asoslarini o'rganadi.
Hozirgi davrda inson va tabiat, fan-texnika taraqqiyoti va atrof-muhit, jamiyat va ekologiya o'rtasida nomutanosiblik vujudga kelayotir. Bularning barchasi ekologik madaniyat -ni yanada yuksaltirish masalasini ko'ndalang qo'ymoqda.

• 
  Хозирги даврда инсон саломатлиги учун энг хавфли манбалардан яна бири автотранспорт воситаларидан чикадиган захарли газлардир.
  

-Маълумотлар шуни курсатадики,АКШ ва Японияда атмосфера хавосини ифлослантирувчи асосий манбалар ичида автотранспорт воситалари олдинги уринда туради.Хорижий мамлакатлар атмосфера хавосини ифлослантирувчи газлар ичида ис гази,углеводородлар,шунингдек азот оксидлари барча тажовузкор газларнинг 60—% ини ташкил килса,бизда 14% ини ташкил килади.

• 
  ТРАНСПОРТ ВА АТРОФ МУХИТ
  

• 
  МДҲ да автотранспорт воситалари 1988 йилнинг узида 35,8 млн тонна зарарли омилларни хавога чикариб ташлаган. Масков, Санкт-Петербург, Тошкент, Ереван ва бошқа шаҳарлap ҳавосида ис гази рухсат этилган миқдордан 3—10 баравар зиёд эканлиги қайд этилган.
  

• 
  Cульфат ангидриди атмосфера хавосида нурлн реакцияларга киришиб, жумладан, атмосфера хавоси намлигида эриб, катализ ҳамда фотокимёвий жараёнлар воситасида оксидланади ва пировардида, сульфат кислотаси пайдо булади.
  
• 
  Transportning ta'siri
  

Avtomobil transporti eng yirik ifloslantiruvchi manbadir. O`rta Osiyo mintakasi avtomobil yullariga boy. 1990 yili rеspublika bo`yicha jami gaz chikindilarining 60 foizini yoki 2,9 million tonnasini transport xissasi tashkil kildi. Transport ta'sirining oshib borish kursatkichlari kеyingi 15 yil ichida O’zbеkistonda avtomobil yullari tig’izligi dеyarli ikki marta oshganligini kursatdi. Avtomobillar sonining ortishi atmosfеraning еrga yakin qatlamlarida azot gazlari, ko`rgoshin birikmalari, oltingugurt gazlari, uglеrod gazlari, uglеvodorodning yonmagan qoldikdari, zaxarli bеnzopеrin va boshqa moddalar mikdoriping oshishiga olib kеladi. Ko`pgina mualliflar avtomobilni havoni bulg`ovchi asosiy manba hisoblashadi.

•