Xulosalar:
jahon jamiyatchiligi maktablardagi tarbiyaviy ishlar inqirozidan tashvish chekmoqdalar;
zamonaviy pedagogik nazariya va amaliyotdagi ojizlikning sababi birinchidan, o‘tmishning mumtoz pedagogik merosidan foydalanilmayotganligi; ikkinchidan, ijtimoiy vaziyatlarning tez o‘zgarayotganligi tufayli yangi pedagogik nazariya yaratishning qiyinligidadir;
aksariyat tarbiyaviy konsepsiyalarda madaniyat, axloq, tarbiya, xalq, psixologiya va shaxsning milliyligi ilmiy-pedagogik e’tibordan chetda qoldirildi;
tarbiyaning milliylikka-tadrijiylik tamoyiliga tayanmaganligi tufayli tarbiya samardorligi tobora susaya bordi. Dunyo miqyosida shaxslar, shaxs va millat, shaxs va tabiat orasidagi begonalashuv esa hamon mavjud;
tarbiyaning milliylikka-tadrijiylik tamoyiliga tayanmaganligi tufayli tarbiya samardorligi tobora susaya bordi. Dunyo miqyosida shaxslar, shaxs va millat, shaxs va tabiat orasidagi begonalashuv esa hamon mavjud;
Milliy tarbiya konsepsiyasi o‘zidan oldin mavjud bo‘lgan konsepsiyalarni to‘ldirib, ularning eng yaxshi qirralaridan foydalanib, Mustaqil O‘zbekistonda milliy istiqloliy ahamiyatga ega. Buning uchun O‘zbekistonda ham ijtimoiy manba (xalq, millat manfaatlari), ham siyosiy manba (milliy davlat – O‘zbekistonning o‘z taraqqiyot yo‘li), mafkuraviy manba (milliy istiqlol mafkurasi) va huquqiy manba (O‘zbekiston Konstitutsiyasi) ma’naviy manba (Ma’naviy yangilanishning strategik dasturi) mavjuddir.
Rivojlangan mamlakatlar ta`lim tizimi tarakkiyotining ayrim masalalari
Jaxonning yuksak darajada tarakkiy etgan davlatlarida ta`lim- tarbiya ishlarining yulga kuyilishi, maktablarda amalga oshirilganini urganish orkali biz mustakil respublikamiz milliy ta`lim tizimlarini yangitdan tashkil kilishda, ta`lim-tarbiyada, maktab ishini tashkil etishda eskirib, uz dolzarbligini yukotib borayotgan faoliyat shakllari va usullaridan tezrok xalos bulish, uni munosib tarzda yangilashda kushimcha boy manbalarga xam ega bulamiz. Zotan, xozirgi zamon ta`limida davlat va jamiyat talabi xamda manfaatlari aks etib turishi kerak.
Ilmiy-texnika tarakkiyoti, yangi texnologik revolyusiya sharoitida muvaffakkiyatli faoliyat kursata oladigan jamiyat a`zolarini yetishtirib berish, yosh avlodni kasb-xunarga yunaltirish xamda urta ta`limning kup variantli uchinchi boskichini joriy etish, ta`lim-tarbiya berishda eng ilFor pedagogik vositalarni kullash, ta`limda tashabbuskorlik va ijodkorlikka keng yul ochish, uning eng makbul tizimlarini yaratish kabi jaxon tajribalarini urganish maksadga muvofikdir.
Bugungi kunda keng kulamdagi isloxotlarni uz boshidan kechirayotgan bizning ta`limimiz uchun bu katta axamiyatga ega. Keyingi yillarda jaxon ta`limi buyicha kupgina makolalar, broshyuralar, kullanmalar chop etildi, unga baFishlab seminarlar, anjumanlar, ukishlar, uchrashuvlar utkazildi. Bu bizning ta`lim tizimimizda, chet ellarda ukuv-tarbiya ishlarining yulga kuyilishiga. e`tibor va kizikishning
tez sur`atlar bilan usib borayotganligidan dalolatdir. Xalk ta`limi tizimlarida jaxon ta`lim tizimini urganish bilan shuFullanuvchi muassasalar xam tashkil topmokda. Jaxon ta`limi tizimlaridan bizning mutaxassislarni vokif kilishda BMTning Uzbekistondagi vakolatxonasi, elchixonalar, AKЩning Tinchlik Korpusi mutaxassislari, Germaniya xalkaro rivojlanish fondi, AKSELS markazi, Adenauer jamFarmasi, Fransiya madaniyat markazi, Britaniya Kengashi, Gyote instituti, YuNESKO va YuNISEFning vakolatxonalari va boshka kuplab tashkilotlar yakindan yordam bermokdalar. Darxakikat, rivojlangan xorijiy davlatlarda ta`limning, mamlakat ichki siyosatiga faol ta`sir etadigan ijtimoiy jarayon ekanligi, e`tirof kilingan xakikatdir. Shu tufayli xam chet mamlakatlarida maktab extiyojini iktisodiy ta`minlashga ajratilayotgan mablag` mikdori yildan-yilga oshib bormokda.Rivojlangan mamlakatlarda pedagogik tadkikotlarni amalga oshiradigan kup sonli ilmiy muassasalar ishlab turibdi. Germaniyada ularning soni 2 mingdan ortik. Fransiya, AKSh, Yaponiya ta`lim-tarbiya nazariyasi muammolari bilan yuzlab davlat va xususiy tashkilotlar, universitetlar, pedagogik tadkikot markazlari shuFullanmokdalar. Ular faoliyatini esa xalkaro ta`lim markazlari, masalan, AKЩda xalkaro ta`lim instituti muvofiklashtirib bormokda. Kupchiligining faoliyati ukuv dasturini takomillashtirish va kayta kurishga karatilgan.
80-yillardan boshlab Buyuk Britaniyada xam AKDTdagi singari urganilishi majburiy bulgan fanlar doirasi kengaytirildi. Ingliz tili va adabiyoti, matematika va tabiiy fanlar ukuv setkasining yadrosini tashkil etadigan buldi. K,olgan predmetlarni tanlab olish ta`lim oluvchilar va ota — onalar ixtiyoridadir. “Yangi dunyo”ning pedagogik F0yalari Fransiya va G yermaniya ta`limiga xam sezilarli ta`sir etdi.
Germaniya tuliksiz urta maktablarida asosiy predmetlar bilan bir katorda tanlab olinadigan ximiya, fizika, chet tillari kiritilgan ukuv Dasturlari xam amalga oshirildi. Bu ukuv dasturi tobora tuliksiz urta maktab doirasidan chikib, urta maktablar va gimnaziyalarni xam kamrab olmokda.
Fransiya boshlayetich maktablarida ta`lim mazmuni ona tili va adabiyoti xamda matematikadan iborat asosiy, tarix, geografn, axolishunoslik, tabiiy fanlar, mexnat, ta`limi, jismoniy va estetik tarbiya kabi yordamchi predmetlarga bulinadi.
Yaponiya maktablari ikkinchi jaxon urushidan keyinrok Amerika ta`limi yulidan bordi. Lekin shunga karamay, bu ikki mamlakat ukuv dasturida bir kator farklar kuzga tashlanadi. Yaponiyada ukuv dasturlari jiddiy murakkablashtirilgan, asosiy fanlar majmui ancha keng, bir kator yangi maxsus va fakultativ kurslar kiritilgan. Masalan, umumiy ta`lim maktablarining yangi musika ta`limi ukuv dasturiga milliy va jaxon mumtoz musikasini urganish xam kiritilgan.
Do'stlaringiz bilan baham: |
