Reja: Zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalari va ularning didaktik imkoniyatlari. Kasbiy faoliyatda zamonaviy axborotkommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanish. Matn muxarrirlari va protsessorlari

Tayyorladi:Usanov Alisher
Tekshirdi:____________________

Mustaqil ish

Mavzu: Zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalari va ularning didaktik imkoniyatlari.

Reja:

1. 
   Zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalari va ularning didaktik imkoniyatlari.
   

2. Kasbiy faoliyatda zamonaviy axborotkommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanish.
3. Matn muxarrirlari va protsessorlari. Matnli xujjatlarni yaratish. taxrirlash va formatlash.
4. Taqdimot dasturlari (Power Point. Prezi, Focusky va boshqa dasturlar).haqida ma’lumot
5. XULOSA
Amaliyotda axborot texnologiyalarini o'qitish maxsus texnik axborot vositalaridan (kompyuterlar, audio, kino, video) foydalanadigan barcha texnologiyalar deb ataladi.
Kompyuterlar ta'limda keng qo'llanila boshlanganida "ta'lim uchun yangi axborot texnologiyalari" atamasi paydo bo'ldi.
Kompyuter texnologiyalari dasturlashtirilgan o'qitish g'oyalarini ishlab chiqadi, zamonaviy kompyuterlar va telekommunikatsiyalarning noyob imkoniyatlari bilan bog'liq bo'lgan mutlaqo yangi, hali o'rganilmagan texnologik o'rganish imkoniyatlarini ochadi. Kompyuter (yangi axborot) o'qitish texnologiyalari - bu axborotni tinglovchilarga tayyorlash va uzatish jarayonlari bo'lib, ularni amalga oshirish vositalari kompyuter hisoblanadi.
Axborot texnologiyalaridan foydalanish o'quv motivatsiyasini rivojlantirish orqali dars samaradorligini oshiradi, bu esa o'quv jarayonini yanada muvaffaqiyatli qiladi.
Axborot texnologiyalari nafaqat o'quv faoliyatining o'zgaruvchanligi, uni individuallashtirish va tabaqalashtirish imkoniyatlarini ochibgina qolmay, balki barcha ta'lim sub'ektlarining o'zaro munosabatlarini yangi shaklda tashkil etish, talaba ta'lim faoliyatida faol va teng huquqli ishtirok etadigan ta'lim tizimini barpo etish imkonini beradi.
Axborot texnologiyalari o'quv ma'lumotlarini taqdim etish imkoniyatlarini sezilarli darajada kengaytiradi, o'quvchilarni o'quv jarayoniga jalb qiladi, ularning qobiliyatlarini keng ochib berishga va aqliy faoliyatni faollashtirishga yordam beradi.
Rus tili va adabiyoti o'qituvchilari aniq sabablarga ko'ra darsda AKTdan foydalanishda ayniqsa ehtiyot bo'lishadi.
O'qituvchi - adabiyot o'qituvchisi oldida turgan vazifalar ko'p jihatdan boshqa fan o'qituvchilarining maqsad va vazifalaridan farq qiladi. Biz boshqa fan o'qituvchilariga qaraganda axloqiy masalalarni hal qilish imkoniyatiga egamiz, ko'p jihatdan biz bolaning ichki dunyosini shakllantirish va shakllantirish uchun javobgarmiz, ko'pincha qalbga murojaat qilamiz. Umuman olganda, bizning asosiy maqsadimiz shaxsni sotsializatsiya qilishning asosiy vositasi sifatida lingvistik kompetensiyani shakllantirish va shu bilan birga ijodiy shaxsni rivojlantirishdir.
Bularning barchasi, avvalambor, matn bilan, badiiy so'z bilan, kitob bilan ishlashni o'z ichiga oladi. Shuning uchun o'qituvchidan - darslarida AKT imkoniyatlaridan foydalanmoqchi bo'lgan adabiyotshunos oldida, har doim ulardan rus tili va adabiyoti darslarida ulardan foydalanishning maqsadga muvofiqligi savol tug'iladi.
O'zlarining darslarida AKTdan foydalanishda, avvalo, maqsadga muvofiqlik tamoyiliga amal qilish kerak.
Darslarda AKTdan foydalanish tavsiya etiladi, birinchi navbatda, maxsus amaliy muammolarni echish uchun:
Ikkinchidan, o'quvchilar bilimini tuzatish va hisobga olish uchun maktab kursining fundamental bilimlarini shakllantirish bo'yicha talabalarning mustaqil ishlarini t ashkil qilish uchun AKTdan foydalanish tavsiya etiladi.


Sinov nazorati va AKT yordamida ko'nikmalarni shakllantirish an'anaviy usulga qaraganda tez va ob'ektiv, materialni o'zlashtirish darajasini va uni amalda qo'llash qobiliyatini aniqlashni anglatadi. O'quv jarayonini tashkil etishning ushbu usuli zamonaviy axborotni qayta ishlash tizimida qulay va oson hisoblanadi.
Uchinchidan, axborot texnologiyalaridan, xususan, multimediyadan foydalanish. ko'rinishni kuchaytirishga imkon beradi. K. D. Ushinskiyning mashhur iborasini eslang: "Bolalar tabiati aniq ko'rinishni talab qiladi. Bolaga unga tanish bo'lmagan beshta so'zni o'rgating, va u uzoq vaqt davomida behuda azob chekadi; lekin yigirmata bunday so'zlarni rasmlar bilan bog'lang - va bola ularni pashshada o'rganadi. Siz bolaga juda oddiy fikrni tushuntirasiz va u sizni tushunmaydi; siz qiyin rasmni o'sha bolaga tushuntirasiz va u sizni tezda tushunadi ... Agar siz so'zlarni olish qiyin bo'lgan sinfga kirsangiz (va biz bunday darslarni qidirmaymiz), rasmlarni ko'rsatsangiz, sinf gapira boshlaydi va eng muhimi gapiring. ozod ... ".



Darslarni tayyorlash va o'tkazishda AKTdan foydalanish o'quvchilarning fanga qiziqishini, o'quv faoliyati va bilim sifatini oshirishi, savol berish uchun vaqtni tejash, talabalarga nafaqat darslarda, balki uyda ham mustaqil ravishda o'rganish imkoniyatini beradi va o'qituvchiga o'z bilimlarini oshirishga yordam beradi.
Yana bir jihatni ta'kidlash kerak: darsni o'zi AKTdan foydalangan holda o'tkazish. Dars qanchalik yaxshi rivojlanganiga qaramay, ko'p narsa o'qituvchining unga qanday tayyorlanishiga bog'liq. Bunday tadbirning mohirona o'tkazilishi ba'zi bir televizion dasturning shoumeniga o'xshaydi. O'qituvchi nafaqat (va) shunchaki emas (!), Kompyuterni yaxshi bilishi, darsning mazmunini bilishi kerak, lekin uni yaxshi sur'atda, qulaylikda olib borishi, o'quvchilarni bilim jarayoniga doimiy jalb qilishi kerak. Ritmning o'zgarishi haqida o'ylash, o'quv faoliyatining shakllarini diversifikatsiya qilish, agar kerak bo'lsa, pauzaga qanday qarshi turish va ijobiy natijani qanday ta'minlash haqida o'ylash kerak.hissiy fon dars.
Amaliyot shuni ko'rsatadiki, AKTdan foydalanish tufayli o'qituvchi taxtada ishlashga qaraganda o'qish vaqtining 30 foizini tejaydi. U taxtada etarli joy yo'q deb o'ylamasligi kerak, yozilgan hamma narsa aniqmi yoki yo'qmi, sifatli bo'r nima ekanligi haqida tashvishlanmasligi kerak. Vaqtni tejash bilan o'qituvchi dars zichligini oshirishi, uni yangi tarkib bilan boyitishi mumkin.
Didaktik materialkompyuter versiyasida keltirilgan, bir nechta muammolarni hal qiladi:
Hozirgi paytda axborot kommunikatsiyasi rivojlanishining asosiy omillari EHM larning turli sohalarda tobora keng qo’llanib borayotganligidadadir. Kompyuter texnologiyalarining qo’llanish sohasining kengayishi, axborot texnologiyalarining yaratilishi jamiyat hayotining barcha sohalarida ya’ni ishlab chiqarishda, fanda, ta’limda, tibbiyotda va boshqa jabhalardagi rivojlanish ya’ni tezkor axborot almashinuviga, qisqa vaqtda axborotlarni qayta ishlash, o’z vaqtida manbaga uzatishga olib kelmoqda.
Zamonaviy o’qituvchining jamiyatni axborotlashtirish sharoitida ishlashga tayyorligini belgilab beradigan quyidagi axborot-kommunikativ salohiyatlar muhim hisoblanadi:

• 
  Kasbiy vazifalarni informatikaning zamonaviy vositalari va metodlarini axborot-kommunikativ texnologiyalardan foydalangan holda bajara olish malakasi;
  
• 
  Kasbiy faoliyatda axborot-kommunikativ texnologiyalardan foydalanish borasida
  

tayyorgarlik darajasini real aks ettiruvchi, shakllanib ulgurgan shaxsiy sifatlari;

• 
  Vaziyatni to’g`ri baholash va pedagogik faoliyatda axborot-kommunikativ texnologiyalardan foydalangan holda samarali qarorlar qabul qila oladigan predmet -maxsus bilimlarni tashkil etish imkoniyatiga ega bo’lish.
  

Yangi axborot muhitining an`anaviy muhitdan prinsipial farqi, uning o’ziga xos kichik texnologik tizimdan iboratligidadir. Zero, istalgan ta`lim muassasasi axborot -kommunikativ texnologiyalarining ta`lim jarayoniga integratsiyasi, ta`limning boshqa barcha didaktik, tashkiliy, iqtisodiy, nazariy-metodologik jihatdan kichik tizimlardagi tub o’zgarishlar bilan kechadi.
Axborot ta`lim muhiti imkoniyatlaridan samarali foydalanish uchun pedagogning iste`molchi sifatida o’zi mo’ljaldagi texnik imkoniyatlarining to’liq to’plamini egallagan bo’lishi talab etiladi.
AKT dan ta`lim jarayonida foydalanish, ta`lim samaradorligini oshirish uchun katta imkoniyat hisoblanadi. Informatika darslarida AKT dan foydalanish uchun avvalo kompyuter dasturlari va ulardan foydalanish yo’llarini bilib olish zarur. Bu esa kompyuter dasturlari nafaqat o’quvchilarning bilim va ko’nikmalarini shakllantirish, balki kompyuterni qo’llash orqali ularning ijodiy ko’nikmalarini rivojlanishiga ham yordam beradi.

Axborotlar va axborot texnologiyalari haqida umumiy ma`lumotlar.

Axborot – so’zi lotincha «informatio» so’zidan kelib chiqqan bo’lib, «tushuntirish, bayon etish» degan ma’nolarni anglatadi. Ko’p hollarda «axborot» so’zi o’rnida «berilganlar» degan ancha farq qiluvchi so’zi ham ishlatiladi. Axborot – aniq va amalda ishlatiladigan xabardir.
Berilgan(ma’lumot)lar esa, xabar va kuzatishlarni o’z ichiga oladi. Biror zaruriyat bo’yicha
imkoniyat tug`ilganda, masalan, narsa to’g`risidagi bilimini oshirish paytida u axborotga aylanadi.
Umuman axborot – keng ma’noda: haqiqiy dunyoni aks etishi; tor ma’noda: saqlash, uzatish, o’zgartirish va boshqarish predmetidan iborat ixtiyoriy ma’lumotlardir.Zamonaviy mazmunda – axborot – odamlar orasidagi, odamlar bilan jonli va jonsiz tabiat, xususan EHM orasidagi ma’lumot almashinuvi bo’lib, keng ma’nodagi ilmiy tushunchadir.Informatika – insoniyat faoliyatining bir sohasi bo’lib, u axborotni hosil qilish, saqlash va kompyuter yordamida ularni qayta ishlash, shu bilan bir qatorda tadbiq muhiti bilan o’zaro bog`liq bo’lgan jarayonlarning aloqadorliklarini o’z ichiga oladigan ko’nikma va vositalar tizimidir.
Axborot texnologiyalari – axborotni yig`ish, saqlash, uzatish, o’zgartirish, qayta ishlash usul va vositalari yig`indisidan iborat.O’qitishning yangi axborot texnologiyasi deganda – faqat o’quv tarbiya jarayonga qo’llanishi mumkin bo’lgan eng yangi axborot texnologiyalarni tushuniladi.Yangi axborot texnologiyalari — turli toifali foydalanuvchilar tomonidan EHM asosida axborot olish va qayta ishlash bo’yicha xizmatlar bilan ta’minlashdan iborat.Axborot texnologiyalari – ijtimoiy hayotining barcha sohalari uchun axborot yaratish, to’plash, uzatish, saqlash, va qayta ishlash hisoblash texnikasi va aloqa tizimlaridan foydalanishdir.O’qitishdagi informatsion va telekommunikatsion texnologiyalar — bu talabalarga kompyuterlar va telekommunikatsiya vositalari yordamida axborot uzatish usul va metodlarining majmui, bilimlarni o’zlashtirishni tekshirish, real hayotda olingan bilimlarni qayta ishlash v a ulardan foydalanish.
Dasturli ta’minot boshqaruvchi muhit bo’lib, talabaning harakat-larida sodir bo’ladigan vaziyatga qarab, mos javob beradi. Dastur ta’minoti maxsus ishlab chiqilgan yoki o’qitishda qo’llanishga moslangan bo’ladi.O’qitishda qo’llaniladigan dastur ta’minoti vazifasiga qarab quidagicha tavsiflanadi:

• 
  o’quv materialining interaktivligi, multimediyaligi, katta hajm va gipermatnliligini
  

ta’minlaydigan elektron intellektual darsliklar asosida avtomatik o’qitish tizimlari;

• 
  mikromirlar deb ataluvchi fanga yo’naltirilgan muhitlar;
  
• 
  laboratoriya mashg`ulotlari;
  
• 
  trenajyorlar;
  
• 
  ma’lumotnoma tizimlar;
  
• 
  kompyuterli o’yinlar.
  

Avtomatlashtirilgan o’qitish tizimi o’quv kursini yoki uning katta bo’limini mustaqil o’zlashtirishga imkon yaratadi. Bu tizim o’zida oddiy darslik, masalalar to’plami, laboratoriya mashg`ulotlari, ma’lumotnoma va o’zlashtirilgan axborotni tekshiruvchi ekspert xususiyatlarini mujassamlantirgan:

• 
  materialni o’rganishning maqbul yo’lini ta’minlaydi, ya’ni talabaga nazariyani o’zlashtirish va misollar hamda namunaviy masalalarni yechish ko’nikmalarini ishlab chiqish navbat-tartibini mustaqil tashkil etishiga, shuningdek olgan bilim va ko’nik -malari sifatini o’zi tekshirishiga imkon beradi;
  
• 
  tahlil va tadqiqotchilik faoliyati ko’nikmalarini singdiradi;
  
• 
  o’quvchining vaqtini tejashga imkon beradi.
  

Formatlash operatsiyalari matnni satrlarga (paragraf ichida) va sahifalarga ajratish, paragraflar joylashishini, paragraflar orasidagi intervallarni va chegaralarni tanlashni, alohida abzaslarni o'rashni, shrift turlari va uslublarini o'z ichiga oladi. Bu operatsiyalar turli darajadagi avtomatlashtirishga ega bo'lgan turli matn protsessorlari tomonidan amalga oshiriladi. Microsoft Word avtomatik ravishda satr va sahifalarga bo'linadi (bu xususiyat kuchli matn protsessorlarining o'ziga xos belgisidir). Shunday qilib, hujjatning ma'lum bir turi bilan belgilanadigan dastlabki formatlash sozlamalari (buyruqlari) klaviaturadan kiritilgandan so'ng, matn protsessor avtomatik ravishda hujjatni qayta formatlaydi. Formatlashning mohiyati matn protsessorining hujjatning sahifadagi ko'rinishini o'zgartirish qobiliyatidir, xususan: Yuqorida, pastda, chapda, o'ngda maydonlarni belgilab, ish maydonining chegaralarini o'zgartiring; So'zda qatorlar oralig'ini (sahifadagi satrlarning siyrakligi) va harflar oralig'ini o'rnatish; Matnni tekislash - markazga, chap yoki o'ng chegaraga bosing So'zlarni bir qatorda teng taqsimlang; Turli shriftlardan foydalaning va hokazo. Hujjatni tahrir qilganda uning mazmuni o'zgaradi va hujjatni formatlash orqali uning ko'rinishi o'zgaradi. Matn muharrirlari belgilar formatlash va paragraf formatlash o'rtasida farqlanadi. Belgilarni formatlashda, qoida tariqasida, shrift parametrlari o'rnatiladi: shrift, o'lcham, uslub, pastki chiziq turi va boshqalar. Shrift - bu belgilarning umumiy shaklini aniqlash uchun ishlatiladigan atama. Masalan, rim shrifti klassik shriftlarning butun oilasi uchun umumiy nom bo'lib, harflar oxirida seriflar va belgilar uslubidagi qalin va ingichka chiziqlar kombinatsiyasidan iborat. Ushbu shriftni o'qish oson, shuning uchun shrift dizaynerlari uning asosida Windows bilan birga kelgan Times New Roman shrifti kabi ko'plab shunga o'xshash shriftlarni yaratdilar. Hujjatning har qanday bo'lagi uchun (so'z, satr, paragraf, jumla yoki butun hujjat) shriftni o'rnatishingiz mumkin. Shrift tushunchasi quyidagi parametrlar to'plamini o'z ichiga oladi: Shrift turi (yoki shrift). Bu Times, Courier va boshqalar bo'lishi mumkin; Shrift hajmi. Nuqtalarga o'rnating. Masalan: 14 pt, 16 pt va boshqalar; Shrift (muntazam, qalin, kursiv, qalin kursiv); Pastki chiziq turi (bitta, qo'sh, to'lqinli va boshqalar); Shrift rangi; Effektlar (ustki yozuv, pastki chiziq, chizilgan, soya va boshqalar); Microsoft Word dasturida matn qismini tanlash va Format / Shrift ... buyrug'ini tanlash orqali yanada nozik shrift formatlashni amalga oshirishingiz mumkin.Ushbu buyruq barcha mavjud shrift dizayni variantlarini yaratishingiz mumkin bo'lgan dialog oynasini chaqiradi. Formatlash ko'pincha xatboshiga nisbatan qo'llaniladi. Siz kiritgan matn o'ng chetiga yetgandan so'ng, matn protsessor uni avtomatik ravishda keyingi qatorga o'tkazishini sezasiz. Boshqacha qilib aytganda, agar kiritilayotgan so‘z qolgan qatorga sig‘maslik uchun juda uzun bo‘lsa, matn muharriri avtomatik ravishda ishga tushadi. yangi qator... Agar siz ushbu paragrafni tugatgan bo'lsangiz va kursor keyingisining boshiga o'tishini istasangiz, Enter tugmasini bosing ... Bunday bosish joriy paragraf yopilgan buyruq sifatida ko'rib chiqilishi kerak. WinWord matn protsessorida, siz kalit bilan paragrafni tugatganingizda yangi paragraf oldingisining uslubini meros qilib oladi. Paragraf - matnning bir qismi, uni kiritish jarayoni enter tugmasini bosish bilan yakunlanadi .
MICROSOFT EXCEL dagi barcha ma'lumotlar jadval ko‘rinishida namoyon bo‘lib, bunda jadval yachеykalarining (xonalarining) ma'lum qismiga boshlang‘ich va birlamchi ma'lumotlar kiritiladi. Boshqa qismlari esa har hil arifmеtik amallar va boshlang‘ich ma'lumotlar ustida bajariladigan turli amallar natijalaridan iborat bo‘lgan axborotlardir.
Elеktron jadval yachеykalariga uch hil ma'lumotlarni kiritish mumkin:
— matnli;
— sonli ifodalar;
— formulalar.
Matnli ma'lumotlar sarlavha, bеlgi, izoxlarni o‘z ichiga oladi.
Sonli ifodalar bеvosita jadval ichiga kiritiladigan sonlardir.
Formulalar — kiritilgan sonli qiymatlar bo‘yicha yangi qiymatlarni hisoblaydigan ifodalardir.
Formulalar har doim «=» bеlgisini quyish bilan boshlanadi. Formula yachеykaga kiritilgandan kеyin shu formula asosida hisoblanadigan natijalar yana shu yachеykada hosil bo‘ladi. Agar shu formulada foydalanilgan sonlardan yoki bеlgilardan biri o‘zgartirilsa, EXCEL avtomatik ravishda yangi ma'lumotlar bo‘yicha hisob ishlarini bajaradi va yangi natijalar hosil qilib bеradi.
EXCELning asosiy ishlov bеrish ob'еkti hujjatlar (dokumеntlar) hisoblanadi. EXCEL hujjatlari (dokumеnt­lari) ixtiyoriy nomlanadigan va XLS kеngaytmasiga ega bo‘lgan fayllardir. EXCELda bunday fayllar «Ishchi kitob» dеb ataladi. Ular bir Ishchi kitob ixtiyoriy sondagi elеktron jadvallarni o‘z ichiga olishi mumkin. Ularning har biri «ishchi varaq» dеb ataladi. Ular bir ishchi varaq o‘z nomiga ega bo‘ladi. Ishchi kitobni hosil qilish uchun MICROSOFT EXCEL dasturini ishga tushirish zarur. Ishchi kitobning tarkib elеmеntlaridan biri ishchi varaq, ya'ni elеktron jadval hisoblanadi.
Elеktron jadvalning asosiy elеmеntlari esa yachеyka va diapazonlardir.
Yachеyka — bu jadvaldagi manzili ko‘rsatiladigan hamda bir qator va bir ustun kеsishmasi oralig‘ida joylashgan elеmеntdir. Yachеyka kеsishmalarida hosil bo‘lgan ustun va qator nomi bilan ifodalanadigan manzili bilan aniqlanadi. Masalan, A — ustun, 4 — qator kеsishmasida joylashgan yachеyka — A4 dеb nom oladi. Yachеykaga sonli qiymatlar, matnli axborotlar va formulalarni joylashtirish mumkin.
Bir nеcha yachеykalardan tashkil topgan guruh diapazon dеb ataladi. Diapazon manzilini ko‘rsatish uchun uni tashkil etgan yachеykalarning chap yuqori va o‘ng quyi yachеykalar manzillari olinib, ular ikki nuqta bilan ajratilib yoziladi. Masalan: A1:A4
Ishchi jadvallarni ko‘rib chiqishda yoki yachеykalarni bichimlashda ish olib borayotgan diapazonning manzilini bilish shart emas, lеkin formulalar bilan ishlayotganda bu narsa juda muhimdir.