Reje: Kirisiw Sirtqi sawda teoryasi Xalq araliq sawda faktorlari Sawdaniń quram bólegi ha’m tiykarǵi tovar aǵimlari Juwmaq Paydalanilǵan ádebiyatlar Kirisiw

Fond birjası. Qımbatlı qoǵozlar xalıq aralıq pul bazarlarida, yáni Nyu-York, London, Parij, Frankfurt, Tokıo, Tsyurix sıyaqlı iri moliyaviy markazlarnin’ birjalarında satıladı. Qımbatlı qoǵozlar birjada jumis waqıtı yamasa birja dab atalatuǵın waqıt oraliǵida satıladı. Tek óz klientleriniń buyırtpaların isleytug’in dáldalshılar (brokerler ) birjalarda satıwshı hám qarıydar retinde jumistirok etisleri múmkin hám onıń ushın olar aylanbanıń malum payızın uadilar. Qımbatlı qoǵozlar – aksiyalar hám obligatsiyalar menen sawda etiw ushın brokerlik firmaları yamasa brokerlik úyleri dab ataladı.
Qımbatlı qoǵozlar hám basqa qımbatlı qoǵozlarnin’ birja stul tek usınıs hám tolab órtasidagi munasábetlerge baylanisli. Birja kotirovkalari (stavkaları ) indeksi birjalardaǵı eń zárúrli aktsiyalar baxalarınıń kórsatkjumisi bolıp tabıladı. Ol a’dette iri kárxanalardıń aktsiyalar baxaların óz jumisine uadi. Birja baxaları indeksi fond birjasındaǵı ıqlımdıń ayriqsha kórsatkjumisi bolıp tabıladı.
Sawda yarmarkaları. Islep shıǵarıwshı hám qarıydar órtasidagi baylanisni tupjumisnin’ eń jaqsı usıllarınan biri yarmarkalar bolıp tabıladı, kóbinese qánigelesken bólib, bul qarıydarǵa ózine kerekli tavardı islep shıǵarıwshılar tuwrisida malumot tupjumis ushın kóp kúsh sarplamasdan, qarıydar sapası hám baxası bóyjumisa ózine uyqas bólgan ónimdi salıstırıwlaw hám tańlaw imkaniyatın beredi. Tematik yarmarkalarda islep shıǵarıwshılar óz ónimlerin kórgazma moydonlarida « júzbe-yuz» kórsetip berediler hám qarıydar kerekli jaydı ózi tańlaw, satıp ujumis yamasa buyırtpa qılıw múmkinshiligine iye. Óytkeni, yarmarka – bul keń kórgazma bólib, ol jaǵdayda tovarlar hám xızmetler stendlari tema, tarawı, yónaljumisi hám basqalar bóyjumisa bólistiriledi. Usınıń sebepinen, kórgazmalar temalarına háwesker hár bir kjumisi, oǵan háwesker islep shıǵarıwshılar menen ushırasıwǵa múmkinshilik beretuǵın birini tańlawı múmkin. Soǵan ko’re, islep shıǵarıwshı yarmarkada óz ónimine háwesker tamashagóylarni kútip uadi.
Valyuta bazari. Jáhán sawdasınıń jıllıq aylanbası qoriyb 20 milliard dollardı toshhkil etedi hám valyuta birjalarınıń kúnlik aylanbası shama menen 500 milliard dollardı toshhkil etedi. Bul sonı ańlatadıki, barlıq valyuta operatsiyalarınıń 90% tuwridan-tuwri sawda operatsiyaları menen baylanisli emes, bálki xalıq aralıq bankler tárepinen ámelge asıriladı. Bulardin’ barlıǵı bir kún jumisinde júz bóladi.
Shet el valyutası sawdası menen bir valyutanı basqasına yamasa milliy valyutaǵa sherikler tárepinen udindan belgilen’en kurs bóyjumisa satıp ujumis hám satıw operatsiyaları túsiniledi. Valyuta operatsiyaların dúziwge toyyor bólgan bankler, satıp ujumis yamasa satıwdı kutayotgan kurslar dab ataladı.
Bankler hám iri kárxanalar menen bir qatarda, bazarda operatsiyalarda da brokerler jumistirok etpekte. Brokerler tek dáldalshılar bólib, óz xızmetlerin ushın komissiya tolab etedi. Olardin’ firmaları hár qanday malumotni almashjumis ushın zárúrli orını tutadı. Informaciya almashinuvi butun dúnyanı qamtıp ugan suńiy joldosh hám monıtor baylanissi tormoǵi arqalı ámelge asıriladı. Monıtorlar jáhán valyuta sawdasında jumistirok etetuǵın barlıq banklerde ornatıladı. Olar, sonıń menen birge, brokerleri hám basqa mápdar tárepler hám toshhkilotlar bar. Dúnyanıń moliyaviy markazlarida kóplegen bankler sol sistema yadına valyutalardı satıp ujumis hám satıw hám jetkiziw ushın ózlarinin’ ámeldegi kursları hám shártlerin kirgizedıler. Ol jaǵdayda jumistirok etken hár bir jumistirokshi basqa jumistirokshinin’ tegjumisli kodın terip, onin’ malumotlarini bilip ujumisi múmkin. Joqarıdagilardan tisqari, sistema valyuta kursları dinamikasın anıqlaw ushın zárúr bólgan basqa malumotlarni, mısalı, jetekshi mámleketlerdiń tólov balansı, motivlı bankler prezidentleriniń pikirine ko’re uzatadı.
Sol sistemaǵa ázo bankler, basqa jumistirokshi óz kodın terip atırǵan jaǵdaylarda, ekranda kórsatilgan malumotlar bóyjumisa pitim dúziwleri shárt emes. Biraq eger basqa bankler basqa jumistirokshi olar menen sawda etiwge toyyor emesligini kórsalar, ertami-keshmi ol menen baylanisni úzedi.

Juwmaq

Paydalanilgan ádebiyatlar