Reje: Nitrobenzolning toksikologik áhmiyeti Nitrobenzolning ajıratıp alınıwı Nitrobenzolning sapa hám muǵdar analiz usılları

Reje: 1. Nitrobenzolning toksikologik áhmiyeti 2. Nitrobenzolning ajıratıp alınıwı 3. Nitrobenzolning sapa hám muǵdar analiz usılları

Nitrobenzol benzolning nitrat kislota tásirinde alınǵan tuwındı bolıp tabıladı.
Ximiyalıq taza nitrobenzol reńsiz moysimon suyıqlıq. Tazalanbaǵan, texnikalıq nitrobenzol bolsa sarı moysimon element, 211°C de qaynaydi, ashshı badam maǵızı hidini eslatuvchi ótkir hidga iye. Organikalıq erituvchilar menen hár qanday koefficientte aralasadı, suwda erimeydi. Salıstırma salmaǵı 1, 2034 ke teń.
NITROBЕNZOL

Toksikologik ahmiyeti

Nitrobenzol anilin alıwda tiykarǵı sheki onim esaplanadi. Nitrobenzol sabın hám parfyumeriya ónimleri alıw hám qorǵaw maqsetlerinde de qollanıladı. Nitrobenzol poyafzallarni maylawda isletiletuǵın kremlarni eritiwde jaqsı organikalıq erituvchi esaplanadı.
Odan nápes jolları arqalı yamasa ishilganda záhárleniw múmkin. Záhárleniw júz bergende qan daǵı oksigemoglobin ornına metgemoglobin payda boladı, qan denechalari yemirila baslaydı. Nitrobenzolning qan daǵı kontsentratsiyası joqarı 8 bo'lganda nerv kletkalarına kúshli unamsız tásir kórsetedi.

Nitrobenzolning hawa daǵı ruxsat etilgen eń joqarı kontsentratsiyası 0, 005 mg/'l ga teń. Patologo-anatomik tekseriwleri óliktiń ishki aǵzalarında ashshı badam hidini eslatuvchi moysimon suyıqlıq bar ekenin kórsetedi. Suyıqliqning bul hidi uzaq waqıtqa shekem saqlanıp qaladı (tsianid kislotadan ayırmashılıǵı ). Metgemoglobin payda bolıwı esabına qan shokolad reńinde boladı hám demde quymaydı. Nitrobenzoldan záhárleniw hám ólim halları ushırasıp turadı. Bunday baxtsız hádiyseler kóbinese mast kisiler tárepinen nitrobenzolni tutınıw etiwleri sebepli kelip shıǵadı. Geyde nızamra qılap túrde likyorga hám konfetlarga jaǵımlı iyis beriw ushın nitrobenzoldan paydalanıw nátiyjesinde záhárleniwler de bolǵan.

Metabolizbe. Organizmge kirgen nitrobenzol, ádetde nápes menen hám peshob arqalı paraaminofenol jaǵdayında júdá aste shıǵadı. Nitrobenzol organizmde aldın vodorod sulfidi tásirinde anilingacha qaytarıladı, keyininen oksidlenip paraaminofenol payda boladı.Paraaminofenol organizmde sulfat kislota menen kon'yugat payda etedi, keyininen peshob menen organizmden shiǵarıladı.

Sud ximiyası ámeliyatında nitrobenzolni biologiyalıq ob'ekt quramınan suw bug'i járdeminde haydab ajıratıp alınadı. Distillyatda nitrobenzol bolǵanda ashshı badam maǵızı hidi kelip turadı, muǵdarı kóp bolǵanda, distillyat tagida suw menen qospaytuǵın sarg'ish salmaqli tamshılar jıynaladı. Nitrobenzolning 100 g biologiyalıq ob'ektten anıqlanıw múmkin bolǵan eń kem muǵdarı 8-11 mg ga teń.

NH4NO3 + H2SO4 ® HNO3 + NH4HSO4
HOSO2OH + HONO2 ® H2O + HOSO2ONO2
nitrosulfat kislota

Chinligini anıqlaw. Sud ximiyası ámeliyatında nitrobenzolni efir uchirilgach, qalǵan qaldıqtan tómendegi reakciyalar járdeminde anıqlanadı. 1. Nitrobenzolni dinitrobenzolga ótkerip anıqlaw. Onıń ushın qaldıqqa ammoniy nitrattıń sulfat kislota daǵı qospasın qosıp 2 saat dawamında qızdırıladı, payda bolǵan dinitrobenzolni ekstraktsiyalab ajıratıp alınadı hám atsetonda eritib sıltınıń spirt degi eritpesinen tóbeiziladi. Bunda eritpediń biynápshe gúli rangga kiriwi dinitrobenzol payda bollıǵin kórsetedi. Reakciya bayqaǵıshlıǵı 0, 5 mg nitrobenzolga teń.

Gaz suyuqlik xromatografiya usulda aniqlash. Olanga ionizatsion detektorli xromatograflar yordamida uchtalarlanish kórsatkichlari yordamida aniqlanadi. Korxona havosidagi nitrobenzol miqdorini aniqlashda ham dinitrobenzolga zardakazish yoki anilingacha qaytarish reaktsiyalari qóllaniladi. Nitrobenzolning havodagi kontsentratsiyasi 0, 01 mg/l dan oshsa, uniń hidi sezilarli bóladi. Miqdorini aniqlash. GSX va fotoelektrokolorimetrik usullarda uib boriladi.

Foydalanilgan adabiyotlar 1. Analiticheskaya ximiya. problemы i podxodы. tom 1. R. Kelnera, J.-M. Merme, M. Otto, G.M. Vidmer. - M. Mir, Izdatelstvo AST, 2004 2. Analiticheskaya ximiya. problemы i podxodы. tom 2. R. Kelnera, J.-M. Merme, M. Otto, G.M. Vidmer. - M. Mir, Izdatelstvo AST, 2004 3. Xaritonov Yu.Ya., Yunusxodjaev A.N., Shabilalov A.A., Nasirdinov S.D. «Analitik kimyo. Analitika». Fan. T. 2008. 1 - jild (lotinda) 4. Xaritonov Yu.Ya., Yunusxodjaev A.N., Shabilalov A.A., Nasirdinov S.D. «Analitik kimyo. Analitika». Fan. T. 2013. 2 - jild (lotinda) 5. Fayzullaev O. «Analitik kimyo asoslari» Yangi asr avlodi, 2006. 6. Mirkomilova M. «Analitik kimyo». O„zbekiston, Toshkent. 2001. 7. Farmatsiya fakulteti 2 kurs talabalari uchun analitik kimyodan o`quv-uslubiy qo`llanma. I qism. 2010 8. Farmatsiya fakulteti 2 kurs talabalari uchun analitik kimyodan o`quv-uslubiy qo`llanma. II qism. 2016