Reptiliyalar (suduralib yuruvchilar sinfi)

Tangachalilar turkumi 
Kaltakesaklar oilasi 
• Oyoqlariga tayangan holda 
harakatlanadi 
Ilonlar oilasi 
• Qovurg’alariga tayangan holda 
harakatlanadi 
• Parcha – parcha bo’lib tullaydi 
• Yaxlit paypoq singari tullaydi 
• Uchinchi pirpiraydigan qovoqqa ega 
• Qovoqlari soat oynasi kabi, yumilmaydi 
• Yaxshi eshitadi. 
• Havoda tarqalgan tovushni eshitmaydi 

---

Ilonlar
• Yuqori jag’ida ikkita zaxar tishlari, ulardan orqaroqda zaxar bezlari bor. 
• Bo‘g‘ma va shaqildoq ilonlarning issiqlikni uzoqdan sezadigan organi bo‘ladi 
• Ular bittadan bir necha o‘ntagacha tuxum qo‘yadi. 
•

---

Ilonlarning turlari 
• Qum bo’gma iloni 
- Qizilqum, Ustyurt va Amudaryo qumloqlarida uchraydi 
- Tanasining uzunligi 70 sm keladi. Bu ilon zaharli emas.
- U kaltakesaklar, kemiruvchilar, mayda qushlar bilan oziqlanadi.
- O‘ljasini boshqa ilonlar singari tanasi bilan o‘rab olib, 
bo‘g‘ib o‘ldirgandan so‘ng yutib yuboradi. 
- Bu ilon tirik tug‘adi. Demak embrional rivojlanishi qanday? 
•
Suv ilon
- chuchuk suv havzalarida uchraydi. 
- mayda baliqlar va baqalar bilan oziqlanadi.
- Baliqchilik xo‘jaliklariga ilon birmuncha ziyon keltirishi mumkin 

---

• Chipor ilon 
- Vohalardagi jarliklar, tashlandiq eski binolar, 
molxonalar, hatto xonadonlarda ham uchraydi. 
- qush, ularning jo‘jalari, kemiruvchilar , kaltakesaklar b.n oziqlanadi 
• Kapcha
 - (ko’bra) uzunligi 170 sm dan 2 m gacha boradi.
- xavf tug’ilsa bo‘ynini kengaytirib, ogohlantiruvchi holatga o‘tadi. 
- qurbaqa, kemiruvchilar, kaltakesaklar va boshqa ilonlar b.n oziqlanadi.
- zaharidan tibbiyotda foydalaniladi. 
• Ko’lvor ilon 
– Janubiy hududlardagi tog‘larda va tog‘ etaklarida uchraydi.
- uzunligi 120 sm gacha keladi.
- qushlar, kemiruvchilar, kaltakesaklar bilan oziqlanadi 
- ilonning zahari juda xavfli. 

---

• Charx ilon
- O‘rta Osiyo janubidagi cho‘llarda va tog‘ etaklarida uchraydi 
- Uzunligi 80–90 sm keladi. 
- Bezovta qilingan ilon bir joyda aylana boshlaydi va terisidagi
tangachalarini ishqalab, aylanadigan charx tosh singari ovoz chiqaradi. 
- Ilon chaqqanida badanda kuchli og‘riq paydo bo‘ladi, 
lekin ko‘pincha odam tuzalib ketadi. 
• Qalqontumshuq - 
Toshkent va Samarqand viloyatlari tog‘ etaklari,
Mirzacho‘l va Xorazm cho‘llarida uchraydi.
- Ilon chaqqan odamning badani shishib ketadi va tana harorati
ko‘tariladi. U 10–15 kundan so‘ng tuzala boshlaydi 

---