Respublika ilmiy-amaliy anjumani

 
Zamonaviy raqamli texnologiyalarni o‘quv jarayoni sifatini oshirish uchun 
qo‘llash. 
 
Faxriddinova Dilsuz Faxriddin qizi 
Toshkent axborot texnologiyalari universiteti Qarshi filiali talabasi 
Respublikaning barqaror rivojlanishi ta’limga bog‘liq bo‘lgan ijtimoiy 
farovonlikga bog‘liqdir. Axborot texnologiyalari ta’lim islohotlarining asosiy 
harakatlantiruvchi kuchi bo‘lib hisoblanadi.
Mobil qurilmalar
, aqlli doskalar, MOOClar, 
planshetlar, noutbuklar, simulyatsiyaqilingan, dinamik vizualizatsiya va virtual 
laboratoriyalar kabi texnologiyalar orqali yangi o‘quv vositalarini joriy etish yordamida 
ta’lim muassasalarida ta’limni o‘zgartirdi. Buyumlar internet 
(IoT) esa 
yoshlarni 
o‘qitishning eng tejamkor usullaridan biri ekanligi isbotlangan [1]. 
An’anaviy darslar to‘g‘ridan-to‘g‘ri o‘quv muhitini kuzatish, tezroq baholashni va 
ko‘proq talalabarni jalb qilishni ta’minlamaydi. Bundan farqli o‘laroq, 
raqamli
o‘quv 
vositalari va texnologiyalar bu bo‘shliqni to‘ldiradi. Bunday texnologiyalar taqdim 
etadigan ba’zi samaradorlik ko‘rsatkichlari o‘rganish metodologiyalari bilan 
taqqoslanmaydi. 
Raqamli texnologiyalar talabalardan kasbiy faoliyatni talab qiladigan qobiliyatlarni 
rivojlantirishga yordam beradi, masalan, muammolarni hal qilish, fikrlash tuzilmalarini 
yaratish va 
jarayonlarni tushunish
. Ular, shuningdek, texnologiya hal qiluvchi rol 
o‘ynaydigan, oldindan aytib bo‘lmaydigan va o‘zgaruvchan kelajakka tayyor turmoqlari 
lozim. Talabalarning orttirilgan fazilatlari va qobiliyatlari ularning kasbiy muvaffaqiyati 
uchun muhim bo‘ladi. Bundan tashqari, ular har bir ta’lim muassasasiga ko‘proq 
moslashuvchanlik va har bir o‘quvchining talablariga qarab o‘quv dasturini sozlash 
imkoniyatini beradi [2]. 
Raqamli sinflar talabalarni o‘qitish uchun ijtimoiy tarmoqlar, multimedia va mobil 
telefonlar kabi elektron qurilmalar yoki platformalardan foydalanish bilan belgilanadi. 
Ta’limdagi raqamli texnologiyalar tufayli bugungi ta’lim sifati yaxshilandi. 
Raqamli 

---

2
4
.6.
2
02
3
 “Informatika va axborot texnologiyalarining dolzarb muammolari”
 
RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY
ANJUMANI 
“Informatika va axborot texnologiyalarining dolzarb muammolari”
57 
ta’lim 
-bu butun o‘quv dasturini amalga oshirish uchun texnologiyadan foydalanadigan 
va o‘quvchilarga tez o‘rganish imkonini beruvchi o‘rganish strategiyasidir [3]. 
Raqamli ta’lim ijodkorlikni rivojlantiradi va o‘quvchilarga muvaffaqiyat hissini 
beradi, an’anaviy usullardan tashqari qo‘shimcha o‘rganishni rag‘batlantiradi. Ular 
ma’lumotlarga oson kirish, ma’lumotni oson saqlash, ma’lumotni saqlash hajmini 
oshirish va yaxshilash imkonini beradi. Axborot taqdimoti yordamida ta’lim yanada 
interaktiv bo‘lib, bilim almashish va o‘rganish ishtiyoqini yanada oshiradi [2]. 
Quyida ta’lim jarayoniga raqamli texnologiyalarni qo‘llanilishning muhim omillari 
keltirilgan [3]: 
1. Ta’lim samaradorligini oshirish.
2. Onlayn kutubxonalarni ishlab chiqish. 
3. Masofaviy ta’limni targ‘ib qilish. 
4. Favqulodda ehtiyojlarga ega bo‘lgan talabalar uchun ta’limni rivojlantirish. 
5. Virtual sinf yaratish. 
6. Bilim va tushunish ko‘nikmalarini shakllantirish. 
7. Inklyuziv o‘quv muhitini yaratish. 
8. Jamoa va aloqa ko‘nikmalarini rivojlantirish. 
9. Ta’lim muammolarini hal qilish. 
10. Ta’lim resurslariga kengaytirilgan kirish imkoniyati. 
11. Sillabusni bajarish uchun talabalarga murojaat qilish. 
12. Treningning o‘zgartirilgan innovatsion usuli. 
13. Sinfdagi ko‘rsatmalarni qanday qiziqarli qilish. 
14. O‘rnatilgan o‘quv dasturi va yordamchi materiallar. 
15. Talabalar faoliyatini yaxshilash. 
16. Moslashuvchan ta’lim. 
17. Talabalar o‘z-o‘zini o‘rganish qobiliyatiga ega bo‘lish. 
18. Elektron kitoblar. 
19. Ta’limdagi kamchiliklarni bartaraf qilish. 
20. Ekologik imtiyozlarni taklif etish. 
Texnologiya shunchaki video o‘yinlar va animatsion filmlarni tomosha qilishdan 
ko‘proq narsani anglatadi. Foyda o‘quvchilar, ota-onalar va o‘qituvchilar ta’limni 
yaxshilash uchun technologiyadan qanday foydalanishlari bilan belgilanadi. Texnologiya 
ta’lim maqsadlarida samarali qo‘llanilganda, ta’lim tajribasi yaxshilanadi va talabalar 
qiziqish bildiradilar. Telefonlar va planshetlar kabi yangi aqlli qurilmalar bilan mos 
keladigan eLearning tizimlarini yaratish kirib kelishi onlayn muhitni yaratish raqamli 
ta’limni tezroq amalga oshirishning muhim elementiga aylandi. 
Animatsiyalar
, o‘yinlar 
yoki sun’iy intellektga asoslangan tizimlar kabi maxsus o‘quv mahsulotlari faqat ta’lim 
va ko‘ngilochar maqsadlar 
uchun mo‘ljallangan. Texnologik innovatsiyalar turli yosh 
guruhlari va turli mavzularda o‘rganishni osonlashtirishga yordam berdi. Katta 
ma’lumotlarning ahamiyati va o‘qitishda tahlilni qo‘llash ta’lim texnologiyalarining 
muhim, ammo umuman e’tibordan chetda qolgan qismi edi [4]. 
Ta’lim texnologiyalarini amalga oshirish va ulardan foydalanish qiyinchiliklardan 
xoli emas. Shuningdek, haddan tashqari ekran vaqti, o‘qituvchilar tomonidan 
texnologiyadan foydalanish samaradorligi va xavotirlar haqida savollar tug‘iladi. 

---

2
4
.6.
2
02
3
 “Informatika va axborot texnologiyalarining dolzarb muammolari”
 
RESPUBLIKA ILMIY-AMALIY
ANJUMANI 
“Informatika va axborot texnologiyalarining dolzarb muammolari”
58 
O‘qituvchilar o‘quvchilarni mavzuni bir necha nuqtai nazardan tahlil qilishga undash 
orqali onlayn ta’lim mazmunini yaratishi va sharhlashi kerak. Bundan tashqari, ba’zi 
talabalar onlayn ta’lim sharoitida muvaffaqiyat qozonishsa, boshqalari turli omillar, 
jumladan, qo‘llab-quvvatlashning yetishmasligi tufayli qiyinchiliklarga duch kelishadi 
[3]. 
Texnologiya uzluksiz ta’lim yoki onlayn ta’lim va yuzma-yuz ta’lim aralashmasini 
taqdim etishi mumkin. Bundan tashqari, o‘qituvchilar yanada samarali rag‘batlantirishni 
talab qilishlari haqida dalillar mavjud. Ular o‘qitishi mumkin, ammo buning uchun 
motivatsiya yo‘q [5]. 
Elektron ta’lim va mobil ta’lim dasturlari talabalar va o‘qituvchilarga juda ko‘p 
miqdordagi axborot tarkibidan foydalanish imkoniyatini beradi. Texnologiya ta’limning 
kelajagini shakllantirishda muhim rol o‘ynasa-da, yangi o‘quv vositalaridan samarali 
foydalanishni ta’minlash uchun sinfda insoniy muloqotning ahamiyatini tushunadigan 
o‘qituvchilarning yangi avlodi kerak bo‘ladi. Bu ta’lim sohasida qoniqarli va jozibali 
martabaga olib kelishi mumkin. Talabalar yangi ta’lim texnologiyalaridan foydalanish 
uchun zarur bo‘lgan bilim va ko‘nikmalarga ega bo‘lib, bugungi kunda va kelajakda 
o‘zlarining afzalliklarini maksimal darajada oshiradilar. Kelgusi yillarda ta’lim 
tendentsiyalari o‘sib borayotgan Internet imkoniyatlari va tarmoq o‘tkazuvchanligi bilan 
birga rivojlanib boradi, bu esa sinflarga innovatsion texnologiyalarni kiritishni 
osonlashtiradi. Biroq, oflayn (sinfda) o‘qitish va o‘qitishning to‘liq o‘rnini bosa olmaydi. 
Shunday qilib, biz gibrid davrga erishdik, bu erda ham onlayn, ham oflayn tizimlar 
natijalarni yaxshilash uchun birlashtirilgan va 4.0 ta’limni amalga oshirish natijasida 
taqdim etilgan sinflarga texnologiyalarni joriy etishni osonlashtirdi [4].