Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

 
Inflatsiya turlari 
I. Narxlarning o‘sish sur’atiga ko‘ra: 

me’yoridagi inflatsiya (yiliga 3–5%) 

o‘rmalab boruvchi inflatsiya (yiliga 29–200%) 

shiddatli inflatsiya 

giperinflatsiya (oyiga 50% va undan ortiq).

I
n
= (I
t 
x (I
t 
- 1) x 100 
bu yerda, I
t
– bazis davrdagi narx indeksi; I
t
-1 – bazis va 
joriy davrlardagi narx indeksidagi farq. Bir qator 
makroiqtisodiy ko‘rsatkichlarni hisoblashda 
foydalaniladi. 
Inflatsiya sur’ati (
I
n
)) ko‘rsatkichi 
 Markaziy bankning pul massasini ko‘paytirishga 
qaratilgan siyosati;
 Davlat budjeti xarajatlarining daromadlaridan oshib 
ketishi; 
 iqtisodiyotning milliylashtirilishi; 
 bozorning holati, unda raqobat mexanizmining amal 
qilish darajasi; 
 davlatning oshirilgan soliq solishga qaratilgan siyosati; 
 ishlab chiqarish xarajatlarining ortib borishi (mahsulot 
birligiga); 
 talabning nisbatan ortiqchaligi; 
 iqtisodiyotning «ochiqligi» darajasi. 
Inflatsiyaning kelib chiqish sabablari 

---

181 
IV. Taxmin qilishga ko‘ra: 

taklif yoki xarajatlar inflatsiyasi; 

talab inflatsiyasi; 

kutish inflatsiyasi 
II. Кelib chiqish sabablariga qarab: 

oshkora inflatsiya 

yashirin inflatsiya 
III. Namoyon bo‘lish darajasiga ko‘ra: 

kutilayotgan inflatsiya; 

kutilmagan inflatsiya; 

bir mamlakat miqyosidagi inflatsiya; 

jahon xo‘jaligi doirasidagi inflatsiya. 
V. 
Qamrov doirasi bo‘yicha: 
VI
. Asosiy ko‘pchilik tovarlarga narxlarning o‘sish 
sur’atidagi farqlarga ko‘ra. 

muvozanatlashgan, (balanslashgan) inflatsiya; 

muvozanatlashmagan, (balanslashmagan) inflatsiya. 
Pigu effekti. Bu ingliz iqtisodchisi Artur Pigu (1877–1959y.y.) 
nomi bilan bog‘liq. Unga ko‘ra me’yorida amal qiladigan bozor 
iqtisodiyoti sharoitida inflatsiyaning kutilishi aholi tomonidan 
narxlarning o‘sishiga qisqa vaqtda ro‘y beradigan holat deb qarali-
shiga va oqibatda narxlar pasayguncha ularning pul sarflarining 
kamayishiga sabab bo‘ladi. Bu o‘z navbatida talabni kamaytiradi va 
oxir oqibat
i
da narxlar pasayishi kuzatiladi. 

---

182