Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi

Davlatning inflatsiyani jilovlashga qaratilgan qisqa muddatli 
tadbirlari 
Surunkali giperinflatsiya sharoitida inflatsiyani yumshatishga 
qaratilgan majburiy tadbir – bu pul islohotlarini o‘tkazish hisoblanadi. 
Nullifikatsiya 
Inflatsiya sur’ati juda yuqori darajada 
bo‘lganda qo‘llanilib, bunda qadrsizlangan 
pul o‘rniga muomalaga yangi pul birliklari 
chiqariladi. Masalan, bu tadbir 1797-yilda 
Fransiyada qo‘llanilib, muomalaga qog‘oz 
pullar o‘rniga real pullar, ya’ni qimmatbaho 
metallardan ishlangan tangalar chiqarilgan. 
Pul islohotlarining turlari 

---

185 
Mavzuni chuqur o‘rganish uchun topshiriqlar: 
Asosiy tayanch tushunchalar 
1. Pul tizimi
2. Pul muomalasi 
3. Pul bozori 
4. Pulga talab 
5. Bitimlar uchun pulga talab-
(jamg‘armani pul shaklida saq-
lashning transaksion maqsadi) 
6. Pulga jamg‘arma, moliyaviy
aktivlar sifatida talab 
7. Pul miqdori 
8. Pul muomalasi qonuni 
9. Inflatsiya 
10. Pulning aylanish tezligi 
 
Quyidagi javoblardan to‘g‘risini tanlang: 
a) Moliya bozorining tarkibiy qismi bo‘lib, pulga talab va taklif 
asosida umumiy foiz darajasi, zarur va taklif etilayotgan pulning muvo-
zanatli hajmini belgilovchi bozor; 
b) muomalaga chiqarilgan pul miqdori; 
v) mazkur mamlakatning pul muomalasini qonuniy asosda tashkil 
etish tartibi, usullari, ularga xizmat qiluvchi muassasalar; 
Devalvatsiya 
Bunda eksportni rag‘batlantirish, importni 
cheklash va to‘lov muvozanatini yax-
shilash maqsadida nisbiy valuta kursi 
rasmiy ravishda pasaytiriladi. 
Masalan, 1986-yil AQSHda dollarning 
Yaponiya ieniga nisbatan kursi 2 barobar 
pasaytirilgan 
Denominatsiya 
Bunda eski pul birliklari ma’lum bir 
nisbatda 
yangi 
pul 
birliklari 
bilan 
almashtiriladi. Denominatsiya 1961-yil 
sobiq ittifoqda (10:1 nisbatda), 1994-yil 
O‘zbekistonda (so‘m-kuponga 1000:1 
nisbatda) va 1998-yil Rossiyada (1000:1 
nisbatda) qo‘llanilgan. 

---

186 
g) kishilarning jamg‘arma (moliyaviy aktivlarning pul shaklidagi 
hajmi) sifatida saqlash uchun zarur pul miqdori, foiz stavkasiga teskari 
mutanosib o‘zgaradi; 
d) xo‘jalik aylanmasida pulning doimo harakatda bo‘lib, o‘z funk-
siyalarini to‘laqonli bajarishi; 
e) firma, korxona, uy xo‘jaligining muomala, ya’ni oldi-sotdi bitim-
lari va zaxirada saqlayotgan pul mablag‘lari miqdori; 
yo) muayyan davrda muomala uchun zarur bo‘lgan pul miqdori 
bilan yaratilgan YaMM yoki barcha sotiladigan tovarlar va xizmatlar 
narxining jami summasiga to‘g‘ri, pul aylanishi tezligiga teskari 
mutanosib bog‘lanish; 
j) muomalada pul taklifining talabga nisbatan haddan tashqari 
ko‘payib kelishi oqibatida, pulning xarid quvvatini pasayishi, pulning 
obro‘sizlanishi. U narx indeksining ko‘tarilishida ifodalanadi; 
z) muomala vositasi sifatida ishlatish uchun zarur pul miqdori, 
nominal YaMM hajmiga to‘g‘ri mutanosib; 
i) yil davomida pul birligining tovar va xizmatlarni sotib olish uchun 
necha marta ishlatilishini ifodalovchi ko‘rsatkich.