Respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi
Download 5.01 Kb. Pdf ko'rish
|
iqtisodiyot nazariyasi (1)41
- Bu sahifa navigatsiya:
- A.Smitning iqtisodiyotni tartibga solishning bozor mexanizmi xususidagi uchta asosiy qoidasi
|
10-MAVZU. IQTISODIYOTNI TARTIBGA SOLISHDA DAVLATNING ROLI 1-§. Bozor iqtisodiyotini tartibga solish zarurligi va uning amalga oshirilishi to‘g‘risidagi nazariy qarashlar Milliy xo‘jalikda makroiqtisodiy muvozanatlikni ta’minlab borish va uning samarali faoliyat qilishiga erishish iqtisodiyotni tartibga solishni zarur qilib qo‘yadi. Iqtisodiy fanda davlatning iqtisodiyotdagi rolini cheklash va uni tartiblashda bozor mexanizmiga ustuvorlik berish masalasi birinchi marta A. Smit tomonidan ilmiy jihatdan asoslab berilgan («Xalqlar boyligining tabiati va sabablari xususida tadqiqot» asarida) * O‘z-o‘zini tartibga solishning bozor mexanizmlariga amal qilishi. * Iqtisodiyotni markazlashgan tarzda ma’muriy usullar yordamida tartibga solish * Davlatning aralashuvini bozor mexanizmlari bilan uyg‘unlashtirish orqali iqtisodiyotni tartibga solishga erishish Iqtisodiyotni tartibga solish yo‘llari Bozorni tartibga solishga davlat aralashmasligi lozim. Uning vazifasi: tinchlikni saqlash, me’yorida soliqlar belgilash, adolatli sud qilishni ta’minlashdir. Bozorni tartibga soluvchi asosiy kuch – bu «ko‘rinmas qo‘l», ya’ni talab, taklif va raqobat. Bozor o‘z-o‘zini boshqaradi. Buni bozor talabi va tovar taklifining o‘zaro bog‘liqligi ta’minlaydi. A.Smitning iqtisodiyotni tartibga solishning bozor mexanizmi xususidagi uchta asosiy qoidasi 252 A.Smitning «Tinch qo‘yish» nazariyasi 1929–1933-yillarda bozor iqtisodiyotiga asoslangan deyarli barcha mamlakatlarni qamrab olgan iqtisodiy inqiroz davrida o‘zini oqlamadi va tanqidga uchradi. Davlatning iqtisodiyotdagi rolini oshirish to‘g‘risidagi qarash Djon Meynard Кeynsga tegishli. U «Ish bilan bandlik, foiz va pulning umumiy nazariyasi» (1936y.) kitobida iqtisodiy inqiroz va ommaviy ishsizlik davlatning iqtisodiyotga aralashuvini taqozo qilishini qayd qiladi. Shu sa- babli davlat fiskal va monetar tartibga solish vositalaridan foydalanib, jamiyatning yalpi talabini rag‘batlantirishi va aholining ish bilan bandligini ta’minlashi zarur degan g‘oyani ilgari suradi. J. Кeyns fikriga ko‘ra davlat «samarali talab»ni rag‘batlantirish vazifasini milliy xo‘jalikka investitsiyalar qo‘yish va davlat sarflarini ko‘paytirish orqali bajaradi hamda bu bandlik va korxonalar foydasi o‘sishiga olib keladi. Download 5.01 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|