Rqo‘Q (kompensatsiyalash) to‘g‘risida umumiy ma’lumotlar va uning vazifalari Reaktiv quvvat iste’molchilari

Sanoat korxonalari elektr ta’minoti tizimida reaktiv quvvatni o‘rnini qoplash (RQO‘Q) masalalari

REJA:

1. RQO‘Q (kompensatsiyalash) to‘g‘risida umumiy ma’lumotlar va uning vazifalari

2. Reaktiv quvvat iste’molchilari

3. Reaktiv quvvat iste’molini kamaytirish usullari.

4. Reaktiv quvvat manbalari

Reaktiv quvvatning bir qismini generatorlardan, qolgan qismini korxonalarga o‘rnatiladigan mahalliy manbalardan olish mumkin. Iste’molchilar uchun reaktiv quvvatni korxonalardagi mahalliy manbalarda olishga reaktiv quvvatni o‘rnini qoplash (RQO‘Q) deyiladi. RQO‘Q elektr ta’minot tizimining iqtisodiy va texnik ko‘rsatkichlarini yaxshilash imkonini beradi. Elektr tarmoqlarda elektr energiyasini uzatish jarayonini ko‘rib chiqamiz.

Uzatilayotgan to‘la quvvat:

(2.4)
va o‘tayotgan tok
(2.5)
(2.4) va (2.5) larda reaktiv quvvat to‘la ravishda liniya boshidagi manba energetika tizimining tuman podstansiyasidan olinadi deb faraz qilinadi. Liniya oxirida (korxonada) quvvati Ы_k bo‘lgan mahalliy reaktiv quvvat manbalari o‘rnatilganda to‘la quvvat va tok quyidagicha bo‘lishi mumkin:
(2.6)
va tok
(2.7)
Bu yerda: Ы_k–o‘rnini qoplash qurilmasi bo‘lgan mahalliy manbaning quvvati So

Reaktiv quvvat iste’molchilari

Reaktiv quvvatning asosiy iste’molchilari quyidagilar:

1. 
   
   Asinxron motorlar (AD)–ular umumiy reaktiv quvvatning 60–65% iste’mol qiladi.
   

1. 
   
   Kuch transformatorlari–reaktiv quvvatning tahminan 20–25% iste’mol qiladi.
   
2. 
   
   Boshqariluvchi to‘g‘rilagichlar, induksion pechlar va boshqalar tahminan 15–20% iste’mol qiladi.
   

Reaktiv quvvat iste’molini kamaytirish usullari.

Korxona va sexlar bo‘yicha tizimdan olinadigan reaktiv quvvat iste’molini kamaytirish uchun kuchlanishi 1000 gacha va 1000 dan yuqori kondensator batareyalari (KB), yuqori kuchlanishli sinxron motorlar (SM), sinxron kompensatorlar va reaktiv quvvatning statik manbalari ishlatiladi. Bundan tashqari texnologik mexanizmlarning va elektr qurilmalarining ishlash jarayoniga va tuzilishiga ta’sir qilib, reaktiv quvvat iste’molini kamaytirish mumkin. ETT ni loyihalash va ishlatishda reaktiv quvvat o‘rnini qoplash uchun 2 xil tadbirlar ishlatiladi: