Ўртача миқдорлар. Мода ва медиана

Ўртача арифметик миқдорларни “момент” усулида ҳисоблаш тартиби

• Юқоридаги хоссаларга асосланган ҳолда ўртачани ҳисоблашни анча соддалаштириш мумкин. Ўртача арифметик миқдорларни “момент” усулида ҳисоблашдан фойдаланилади. Бу усулда берилган алоҳида миқдорлардан (X) қандайдир ўзгармас “А” сони айрилиб, олинган натижа “В” сонга бўлинади. Натижада Y’қатори ҳосил қилинади:
• Сўнгра янги қатор Y1 учун ўртача миқдор ҳисобланади.
• Ҳисобланган ўртачани ўзгармас “В” сонга кўпайтириб, “А” сонни қўшсак, ҳақиқий ўртача келиб чиқади.
• =Y*B+A ёки

• 3-мисол маълумотлари асосида ўртача миқдорни «шартли момент» усулида ҳисоблаймиз

Интервал ўртача қиймати млн. сўм	Сотувчилар сони киши
120 160 200 240 280	12 20 24 14 10	-80 -40 0 40 80	-2 -1 0 1 2	-24 -20 0 14 20
∑	80	-	-	-10

II. Ўртача гармоник миқдор. Ўртача гармоник. Статистикада ўртача арифметик билан бир қаторда ўртача гармоник ҳам кенг қўлланилади. Ўртача гармоник ўртача арифметикга тескари миқдор бўлиб, у қуйидаги формулалар билан ҳисобланади: Oддий кўринишда;  

• Тортилган кўринишда.

• 4-мисол. Смена (8соат) давомида бир хилдаги битта деталга ишлов бериш учун 1-токар 10 минут, 2-токар 15 минут, 3-токар 20 минут иш вақти сарф қилди. Битта деталга ишлов бериш учун ўртача сарф қилинган вақтни ҳисоблаймиз:

• 5-мисол. Деҳқон бозорларида “А” маҳсулотнинг баҳоси ва сотилган суммаси бўйича қуйидагилар маълум:

Бозорлар	Бир бирлик махсулотнинг баҳоси	Сотилган суммаси
I	2000	400000
II	3000	300000

• Берилган ёки келтирилган вариацион қаторларда, частоталар ҳар бир вариант бўйича номаълум бўлса, ўртача миқдорни ҳисоблашда ҳам гармоник тортилган ўртача формуладан фойдаланилади.
• Мисол учун, ўртача баҳо қуйидаги нисбат билан ифодаланади:
•