Руйхатга олинди

5-саволнинг баѐни* 
1885 йил декабр ойининг охирида Бомбейда Ҳиндистон буржуазиясининг 
хамда Либералларнинг бирлашган съезди бўлди. Бу съездда Ҳиндистон 
сиѐсий партияси тузилди. Бу кейинчалик Калькуттада ҳам тузилди. Бу 
Ҳиндистонда биринчи чақирилган конгресс эди. Бу конгрессга Инглизлар 
хушмуомилада бўлдилар. Конгресс рахбари Ҳиндистоннинг Вице кироли 
Марк Дафферин эди. (1884-1888). 
Миллий конгресснинг тузилиши Ҳинд ватанпарварларини бир стол 
атрофига бирлаштирди. У ўзининг газета журналларига эга бўлди. 
Ҳиндистон деҳқонларининг тез-тез қўзғолон кўтариб туришлари Британия 
мустамлакаларини ташвишга солиб куйди. Мамлакатдаги бу ҳаракат
буржуазияни ҳам чўчитиб куйди. Британия мустамлакачилари Ҳинд 
буржуазиясига бирмунча ѐн беришни мақбул деб топдилар. Улар 
Ҳиндистонда ўзларининг мустамлакачилик ҳукмронлигини сақлаб қолиш 
учун Ҳинд буржуазияси билан ҳамкорлик қилишига қарор қилдилар. Шу 
сабабли Британия маъмурлари 1885 йилда Бомбейда буржуазия ва либерал 
кайфиятдаги помешчиклар вакилларининг съездини чақиришга руҳсат 
бердилар. Бу съездда биринчи умум Ҳиндистон сиѐсий партияси тузилди ва 
бу партия умумий Ҳиндистон миллий конгресси номини олди. Инглиз 
маъмурлари буржуа партияси - миллий конгрессни етилиб келаѐтган 
миллий озодлик ҳаракатига қарама-қарши қуймоқчи бўлдилар. Ҳиндистон 

---

Вице-Короли лорд Дафферсон бу тўғрида «Конгресс революциядан арзонга 
тушади» деб дангал гапирган эди. Вице-Корол хато қилмаган эди. Умум 
Ҳиндистон миллий конгресси талаблари дастлабки пайтларда жуда ҳам 
мўътадил эди. Бу талаблар Британия ҳукмронлигини сақлаб қолган ҳолда, 
баъзи реформалар ўтказишнигина кўзда тутарди. XIX асрнинг охирида 
умум 
Ҳиндистон 
миллий 
конгресси 
составига 
майда 
буржуа 
интеллигенцияси кириши билан унга Тилак бошчилигида конгресс 
раҳбарлари сиѐсатига қарши оппозиция вужудга келди, конгресс 
раҳбарлари инглиз империализми билан тил бириктириш йулини тутган 
эди.