S d a d a y e V p a r a z I t o L o g I y a
Kalta, y a ’ni pakana zanjirsimon chuvalchang (Hvmenolepis nana)
Download 6.91 Mb. Pdf ko'rish
|
Parazitologiya.Дадаев С
- Bu sahifa navigatsiya:
- 29-rasm . K alta zan jirsim on ch u v a l ch an g (H ym en olep is n an a)n in g rivojlan ish sikli
Kalta, y a ’ni pakana zanjirsimon chuvalchang (Hvmenolepis nana) odam-
ning, ayniqsa, bolalaming ingichka ichagida parazitlik qiladi va gimenolepidoi kasailigini vujudga keltiradi. Bu parazitning odamlarda parazitlik qiladigan bosh ja 6 - P a r a z ito lo g iy a 81 tasmasimon chuvalchanglardan farqi shundaki, haqiqatdan bu chuvalchangning uzunligi 1-4,5 sm atrofida bo'ladi. Sharsimon xarturnchali boshida ilmoqchalari (bir qator joyiashgan 2 4 -3 0 ta ilmoqchalari) va 4 ta s o i g i c h i b o ia d i. Boshidan s o i i g ingichka b o ’yni, undan keyin esa 150-200 tagacha mayda b o 'g i m l a r i , y a ’ni proglottidalari b o i a d i (29-rasm). Yetilgan b o 'g im la r id a 180 tagacha tuxumlar b o ia d i. Umuman, kalta zanjirsi- mon chuvalchangning germafrodit b o ‘g ‘imlarida 3 dona sharsimon ko'rinishdagi u ru g 'd o n va bir ju ft tuxumdon hamda shoxlanmagan bachadon joyiashgan. Bu chu- valchanglarda jinsiy teshiklar proglottida yonidan (faqat bir tomondan) tashqariga ochiiadi. Kalta zanjirsimon chuvalchangning ham ma rivojlanish davrlari bitta x o ‘jayinda, y a ’ni odamda o ia d i. Demak, odam kalta zanjirsimon chuvalchang uchun ham asosiy va ham oraliq x o ‘jayin hisoblanadi. Bunda avvalo chuvalchangning tuxumlari suv, sabzavot-mevaiar va yuvilmagan q o i l a r orqali odamga o ia d i. Ovqat hazm qilish sistemasida tuxumdan 6 ilmoqli onkosfera chiqadi va ingichka ichak vorsinkalari- ga kirib, sistitserkoidga. y a ’ni finnaga aylanadi. Bu 'lichinkalik davrida dumsim on kalta o ‘simta b o i a d i va bu bilan ular qoramol hamda cho'ch q a tasmasimonlarining 8 29-rasm . K alta zan jirsim on ch u v a l ch an g (H ym en olep is n an a)n in g rivojlan ish sikli: 1-yetuk stro b ila si, 2 -tu x u m la r, 3 -tu x u m - d an c h iq q a n o n k o s fe ra n in g ic h a k v o rs in - k a sig a k irish i, 4 -o n k o s fe ra d a n s is tits e rk o id - n in g riv o jla n is h i, 5 -s is tits e rk o id n in g ic h a k v o rs in k a la rid a n ic h a k b o ‘s h i ig ‘ig a c h iq is h i, 6 -s k o le k s b ilan ic h a k d e v o rig a y o p is h is h i, 7 -s tro b ila la m in g o 's is h i. sistitserkidan farq qiladi. Oradan 14-15 kun o'tgach, sistitserkoid ichak devoridan ichak b o 's h lig 'ig a chiqadi va bu yerda jinsiy voyaga yetgan kalta zanjirsimon chu- valchangga aylanadi. Kalta zanjirsimon chuvalchangning tuxumi odam ichagiga tushgandan boshlab 19 kun o'tgach jinsiy voyaga yetadi va tuxum q o 'y a boshlaydi. Bu tuxumlar tashqi muhitga chiqqach, boshqa odamlar ham zararlanishi m u m kin. A m m o proglottidalarda yetilgan tuxumlar tashqi muhitga chiqmay, ichakning o ‘zida ham rivojlanishi mumkin, bu avtoinvaziya (o‘ziga o'zi yuqtirish) deyiladi. Kalta zanjirsimon chuvalchang ayniqsa yosh bolalarga k o 'p azob beradi. Bit ta odam ning ichagida 1000-1500 tagacha kalta zanjirsimon chuvalchang b o ‘lishi mumkin. Kichik yoshdagi bolalar shaxsiy gigiyena qoidalariga to 'g 'ri rioya qilmas- liklari tufayli bu kasallikka ju d a tez chalinadi. Gimenolepidozga y o ‘liqqan odamlarning m e ’da-ichak y o il a r i yallig'lanib o g ‘riydi, ishtahasi buziladi, ich ketish hollari yuz beradi va darmonsizlanib, mehnat qobiliyati pasayadi. Parazitning o ‘zidan chiqargan zaharli moddalari bolaning asab sistemasiga ham salbiy ta ’sir ko'rsatadi. S unday odamlami gijja haydaydigan dori- darmonlar (fenasal) berib davolashadi. Kasallik 3 -12 yoshdagi bolalarda, ayniqsa sanitariya-gigiyena qoidalari buzilgan bolalar muassasalarida k o'proq uchraydi va tez tarqaladi. Download 6.91 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling