S d a d a y e V p a r a z I t o L o g I y a

fakultativ xo‘jayinlar ham uchraydi. Rivojlanishi uchun qulay sharoit bo‘lgan or­
ganizm parazitning obligat yoki haqiqiy xo'jayini hisoblanadi (jigar qurtining ha­
qiqiy xo'jayini qo‘y), aksincha parazitning rivojlanishi uchun qulay sharoit yetarli 
bo‘lmagan organizm fakultativ xo'jayin deyiladi (o'rdaklarda drepanidoteniylar). 
Parazitning jinsiy voyaga yetgan davri yashab, uning jinsiy yo'l bilan ko'payadigan 
davri kechadigan hayvon organizmi asosiy xo'jayin, parazitning lichinkalik davrida 
yashaydigan va ko'payishi jinssiz yo'l bilan kechadigan hayvonlar oraliq xo'jayin 
deyiladi. Rezervuar xo'jayin deb esa boshqa hayvonlarga yuqtirish mumkin bo'lgan 
kasal qo'zg'atuvchilarini o'zida tutgan hayvonlarga aytiladi.
Keng tasmasimon chuvalchang (Diphyllobotrium latum) misolida parazitning 
xo'jayinlari quyidagicha ifodalanadi: Asosiy xo'jayin - odam, mushuk, it; birinchi 
oraliq xo'jayini tuban qisqichbaqasimonlardan - sikloplar; qo'shimcha xo'jayini 
baliqlar va rezervuar xo'jayini yirtqich baliqlar hisoblanadi.
Parazitlar xo'jayinlari organizmiga asosan og'iz bo'shlig'i va teri qoplami orqali 
o'tadi.
Parazitologiyada parazitlaming teri orqali o'tishi ekzogenli yo'l, og'iz orqali 
o'tishi esa endogenli yo'l deb ataladi. Tabiatda parazitlaming endogenli yo'l bilan 
o'tishi keng tarqalgan.
Ekzogenli yo'l bilan yuquvchi parazitlarga oid nematodalardan - Ancylostoma 
lichinkalari tuproqdan odam terisi orqali qon aylanish tizimiga, undan nafas olish 
organlari va keyinchalik doimiy yashash joyi - ingichka ichakka o'tadi. Tremato- 
dalardan shistosomalaming lichinkalari ham teri orqali yuqadi. Bir hujayrali hay­
vonlardan qon sporalilar, leyshmaniyalar, tripanasomalar; hasharotlardan so'nalar 
ekzogen yo'l bilan yuquvchi parazitlar guruhini tashkil etadi.