S d a d a y e V p a r a z I t o L o g I y a

Laviagi nematodasi (H eterodera schachtii) lavlagi lldizida parazitlik qilib. 
o'simlikni o'sishdan qoldiradi va so ‘ldiradi. Urg'ochisi 1 mm bo'lib. u 600 tagacha 
tuxum qo'yadi. Tuxum tuproqda bir nccha yilgacha saqlanishi mumkin. T u x u m ­
dan chiqqan lichinkalar tuproq ichida ancha vaqtgacha yotishi mumkin, so'ngra 
ular lavlagi ildiziga kiradi. 0 ‘sishi 4 -5 hafta davom etadi. U Ukraina sharoitida 
5 -6 marta nasi beradi. Bu nematoda kartoshka va poliz ekinlariga ham zarar yetka- 
zadi (40-rasm).
Kartoshka nematodasi (Ditiienehus destructor) urg'ochisining uzunligi
1,4 mm, crkaginiki 1,3 mm atrofida bo'ladi. Шаг kartoshka hosil berganga qadar 
tuproqdan kartoshka poyasiga o'tadi. Ichida nematodasi bo'lgan kartoshkaning 
poyasi so g 'la n g a nisbatan y o 'g 'o n , barglari kichkina va och rangli bo'ladi. Sog'
115

---

kartoshkaga qaraganda kasallanganining 
tuplari 1.5-2 marta kichik bo'ladi. N e m a ­
toda kartoshka hosil bo'la boshlashi oldidan 
poyadan kartoshka ichiga o'tadi. Poya va 
kartoshka ichida parazit ju d a tez ko'payadi 
va bir necha marta nasi beradi. S o 'ngra kar­
toshka quriganga qadar tuproqqa chiqib keta­
di. Bu nematoda bilan 4 0 -6 0 % ga qadar 
kartoshka zararlanadi. Bir yilda 1-2 mar­
ta nasi beradi. Har bir naslning rivojlanish 
davri 50 kun atrofida bo'ladi. Nematoda 
mingdan ortiq tuxum qo'yadi. Zararlangan 
o'simlik o'sishdan qoladi va nobud bo'ladi. 
Kartoshka nematoda bilan zararlanmasligi 
uchun faqat sog'lom kartoshka ekish, yuqori darajada agrotexnika chora-tadbir- 
larini ko'rish hamda ekishni to 'g 'ri y o 'lg a qo'yish kerak.
40-rasm . Lavlagi nem atodasi: I-u r g ‘o- 
chisi, II-lavlagi ild izidagi urg'ochi n em a­
todalar.
116

---

PA RAZIT TIKANBO SH LILAR (ACANTHOCEPHALA), 
ZULLIKLAR (HIRUDINEA) VA M OLLUSKALAR
(MOLLUSCA)