S d a d a y e V p a r a z I t o L o g I y a

61-rasm . U ch x o ‘jayin li k anan ing rivojlanish sikli:
1-im ago, 2-tuxum q o ‘yishi, 3-lichinka, 4-nim fa.
M ol kanasi (Ixodes ricinus^ imago davrida qoramol, ot, q o 'y , echki, b u g 'u , 
tulki, b o ‘n , quyon, tipratikan va boshqa hayvonlarda parazitlik qiladi. Lichinka va 
nimfa davrida esa asosan sichqonsimon kemimvchilar, tipratikan, sudralib yuruv- 
chiiar va parrandalarda parazitlik qiladi. Bu kanalar imago va nimfa davrida ham 
odam ga hujum qilishi mumkin. Mol kanasi asosan Yevropa va Osiyodagi o ‘rmon 
mintaqalarida tarqalgan. Mol kanasining tanasi oval shaklda, tusi jigarrangda 
b o 'lad i (62-rasm).
Erkagining tanasi ustki tomondan yaxlit qalin xitinli p la s tin k a - d o r z a l qalqoncha 
biian qoplangan. Urg'ochisida qalqoncha tananing faqat old qismini qoplab turadi. 
Yctilgan mol kanasining boshko'krak va qorin qismi bir-biriga bevosita qo'shilib 
ketgan. T o 'y ib qon so'rgan kanalarning tanasi hajmiga kattalashishidan tashqari
62-rasm . M ol k an asi (Ixo­
des ricinus): u rg ‘och i och kana 
orqa (A) va q orin (B ) tom on id an  
k o ‘rinishi, D -q on s o ‘rib to ‘y gan  
u rg‘ochi kana.

---

tashqi ko'rinishi ham o'zgaradi. T o'ygan kana tanasining uzunligi 11-12 mm, 
eni 6 - 7 mm kelgani holda, och kananing uzunligi 2-2,5 mm, eni 1-1,5 mm b o ia d i. 
Tananing oldingi uchida bo'rtib chiqqan “boshchasi” ham bo'ladi. Mol kanasida 
jinsiy dimorfizm ju d a yaqqol ko'rinadi. Urg'ochisi och rangli. Uning dorzal qalqon- 
chasi tanasining oldingi qisminigina qoplaydi. Mol kanasi uch xo'jayinlidir.
Mol kanasi birmuncha sovuqqa chidamli (-20(iC), hamma rivojlanish fazalari 
tabiiy muhitda o'tadi. Bu kanalarning tabiiy rivojlanish sikli 4 yilgacha boradi. Ular 
rivojlanish davrida 2 yilgacha ochlikka chiday oladi.