S. Hasanov D. Abdumadjidova N. Ataeva Psixologiya

Sakkizinchi davr - qarilik, inson sifatida o’z burchini uddalay olganligidan, 

qanoatlanish  xususiyatlari  mavjud.  Salbiy  xususiyat  sifatida  hayot  faoliyatidan 

ko’ngil sovish, noumidlikni aytish mumkin. Eng muhim jihati esa donolik, soflik, 

gunohlardan  forig’  bo’lish  har  bir  holatga  shaxsiy  va  umumiy  nuqtai  nazardan 

qarash. 

E.Erikson  konsepsiyasiga  ko’ra,  shaxs  shakllanishida  ushbu  bosqichlarni 

birma-bir  bosib  o’tadi  va  har  bir  bosqichda  insonning  ichki  dunyosida  sifat 

o’zgarishlar,  atrofdagi  kishilarga  bo’lgan  munosabatlarida  esa  radikal  (keskin) 

o’zgarishlar ro’y beradi.  

Ko’rib  o’tilgan  nazariyalar  shaxs  rivojlanishida  turli  yosh  davrlarining 

kechishi  muqarrar  jarayon  ekanligini  ko’rsatadi.  Bu  yosh  davrlarida  shaxsning 

shakllanishi va yetuklikka erishishida ijtimoiy ta’siri beqiyosdir. Har bir taraqqiyot 

davri ijtimoiy jarayonda o’ziga xos bo’lgan qonuniyatlarni boshidan kechiradi va 

xususiyatlarni namoyon qiladi, o’ziga xos bo’lgan fazilatlarni shakllantiradi. 

Inson - ijtimoiy  mavjudotdir. U tug’ilgan  kunidan boshlab o’ziga o’xshash 

insonlar  qurshovida  bo’ladi  va  uning  butun  ruhiy  imkoniyatlari  ana  shu  ijtimoiy 

muhitda namoyon bo’ladi. Odam o’zining birinchi ijtimoiy tajribasini gapirmasdan  

oldin  egallaydi. Bu tajriba  ijtimoiy ta’sir  natijasida subyektiv ravishda egallanadi 

va u shaxsning ajralmas qismi hisoblanadi. 

Ijtimoiylashuv - inson tomonidan ijtimoiy tajribani egallash, hayot va faoliyat 

jarayonida  uni  faol  o’zlashtirish  jarayonidir.  Boshqacha  qilib  aytganda, 

ijtimoiylashuv  har  bir  shaxsning  jamiyatga  qo’shilishi,  uning  normalari,  talablari, 

kutishlari va ta’sirini qabul qilgan holda, har bir harakati va muomalasida namoyon  

etishidir.   

Demak,  ijtimoiylashuv  jarayoni  odamlarning      muloqoti    va  ularning 

birgalikdagi faoliyati bilan  ajralmas bog’liqdir. Bu tajribani  egallash subyektivdir. 

Bir xil ijtimoiy vaziyat  har xil shaxslar tomonidan  turlicha idrok  qilinadi va har 

xil  ta’sir  ko’rsatadi.  Shuning  uchun  turli    shaxslar  bir  xil    obyektiv  ijtimoiy  

vaziyatda har xil ijtimoiy tajriba  orttiradilar.  

---