S. Y. Is kamov

51-ish Yog‘Iar namligini aniqlashda qo‘l!aniladigan Din va Stark
usullari
Darsning maqsadi: 
talabalarga o'simlik moylaridagi namlikni 
Din va Stack kabi olimlar ixtiro qilgan apparat yordamida aniqlashni
o'rgatish.
Ishlash tartibi. Ma’lumki, moyning o‘z namligi uning sifatini 
belgilovchi muhim sifat ko‘rsatkichlardan biri hisoblanadi.
Moyning o‘z namligini Din va Stark ixtiro qilgan apparat yordami 
bilan aniqlash mumkin (45-rasm). Mazkur apparatda namlikni 
aniqlash qator afcalliklarga ega bolib, u namlikni yuqori darajada 
aniqlab olishga imkon beradi.
Buning uchun kolba (1) ga yog' quyiladi, 100 ml toluol yoki ksi-
lol qo'shib aralashtiriladi, qabul qiluvchi (3) joy erituvchi bilan 
tolg'aziladi. Muzlatgach (2) paxta bilan berkitiladi. Keyin kolba bir 
minutiga 100 tomchi tushadigan qilib qizdiriladi. Biroz suv oqib 
tushgach, minutiga 200 tomchi tushadigan qilib qizdiriladi. Suvning 
miqdori 30 minut davomida bir xil turmaguncha qizdirilib, keyin 
to‘xtatiladi. So‘ng 15 daqiqa suv qabul qiluvchini 25°S issiqlikdagi 
suvga cho‘ktiriladi va priyomnik ichidagi suvning hajmi o'lchanadi.
Yog ‘ dagi namlik foiz hisobida quyidagi formuladan topiladi:
у — Д х 9 9 , 7
P
bu yerda: 
a — qabul qilgichdagi suvning hajmi, ml hisobida;
99,7 - suvning 25°S da bo'lgan zichligining 100 ga ko‘paytmasi;
r - tekshirilgan moddaning og'irligi, gr hisobida.
Tekshirilayotgan moddaning namligi qanchalik kam bo'lsa, 
namu-na og'irligi shuncha ko'proq olinishi kerak. Masalan, namlik 
1% dan kam bo'lsa, namuna og'irligi 200 gr olinishi kerak. Namligi 
1,0-5,0% bo'lsa, og'irligi 100 gr, namligi 5,0% bo'lsa, og'irligi 25-50 
gr bolishi kerak.
Moy namligi aniqlangach texnik talablarda belgilangan me’yrajai 
bilan qiyoslanadi va moyga baho beriladi. 
,,ф;:
О'simlik moylari sistema, bochka, bidon va shisha idishlarda 4- 
6
°S haroratda saqlanadi. Bunday tartibda moylar bir yil davomida 
sifatli saqlanishi mumkin. Saqlashda omborxonaning namligi 85% 
dan oshmasligi shart.

---

45-rasm.