S. Y. Is kamov

SZSh-8 don qurtgichi (umumiy ko‘rinishi):
1-o‘choq; 2-quritish kameralariga issiqlik olib keluvchi quvur; 3- 
shaxta; 4-ishlatilgan issiqlikni chiqaruvchi quvur; 5-nam donni 
uzatuvchi noriyalar; 6-quruq don uchun noriyalar; 7-nam don uchun 
bunker; 8-quruq don uchun bunker; 9-shamollatgich.
Donlarni har bir pastki issiq kamerada qizib ketishini oldini olish 
uchun zarurat tugllib qolsa, yuqoridagi kamerani pastki ikki qatorini 
oraliglda don va urug‘larni sovutish uchun ishlatish mumkin. Bunday 
ishni amalga oshirish uchun yuqori diffuzorda issiqlik yo'naltiruvchi 
tomonidagi teshikni yopish kerak va qarama-qarshi tomonda joylashgan 
qopqoqni ochib qo‘yish kerak. Issiqlik ishlab chiqaruvchi joy quritgich 
bilan diffuzorli quvurlar orqali ulanadi. Ishlatib bolingan issiq-sovuq 
havo uchun quvur yoilari yon tomonlarda joylashgan bo‘hb, kameralar 
umumiy hisoblanadi. Shaxtada ikkita issiq kamerani bo‘lishi donlarni 
pog'onah tartibda quritish imkoniyatini beradi, boshqacha qilib 
aytganda birinchi va ikkinchi kameralarga har xil darajadagi issiqlik 
beriladi. Nam donlarni yuqoriga chiqarib berish uchun va quruq donni 
olish uchun har bir shaxtada alohida ikkitadan teshiklar (noriyalar) 
boladi.

---

38-rasm.
SZSH-8 don qurtgichi (chizmasi):
1-o‘choq; 2-yondirishni davom ettirish uchun o ‘matilgan g ‘isht; 
3-aralashtirish kamerasiga atmosfera havosini kirituvchi quvur; 4- 
o ‘choq tuynugi; 5-issiqlikni keltiruvchi quvur; 6-qayta ishlangan 
issiqlikni 
chiqaruvchi 
quvur; 
7-shamollatgichlar; 
8-sovutish 
kameralari.
Nam don teshiklar orqali (noriyalar) shaxta ustida joylashgan 
bunkerlarga uzatiladi keyin u sekin yuqoridan pastga shaxtalarga kelib 
tushadi. 
Quritgich 
kameralaridan 
o ‘tayotgan 
don 
issiqlik 
y o ‘naltirgichlar 
yordamida 
qizdiriladi 
va 
sovuq 
kameradan 
o‘tayotganda donlar har bir shaxtadan o'zlarini bunkerlariga kelib 
tushadi, so‘ng quruq don teshiklarga (noriyalarga) keladi. Quritgicbni 
ishlab chiqarish kuchi nam don bo‘yicha (namligini 20% dan 14% 
gacha pasaytirilganda) furaj ozuqa don 1 soatda 8 tonna, urug‘lik don 
1 soatda 5 tonna. Belgilangan yoqilg‘ini ishlatish 1 soatda 100 kg; don 
quritgichini hajmi 11,38m3, o‘matilgan elektor dvigatellami quw ati
32,5 kvt, quritgichda to ‘rt kishi ishlaydi.
Ko‘chma doira shaklidagi quritgich SZPB-2. Doira shaklidagi bu 
quritgich bir tomonlama issiqlik o'tkazuvchi uzluksiz ishlovchi quritgich 
hisoblanadi.
Issiqlik sifatida yonuvchi gaz aralashmasi va tashqi havodan 
foydalaniladi. Quritgich har xil o ‘simlik donlari, sabzavot ekinlarining 
har xil iflos va namlikdagi urug'larini hamda har xil o‘t urug‘laxini 
quritish uchun mo‘ljallangan. В an dan tashqari yashil maydalangan xoM

---

to‘plamlardan oqsil-vitaminli yem olishda quritgichdan foydalaniladi.
Quritgich temirdan tayyorlangan o‘choq, ko‘tarib tushiruvchi 
kurakli tizimi bolgan qurituvchi va sovituvchi nog'oralardan tashkil 
topgan. Quritgichda quritish paytida donlar bilan toldiruvchi va ulami 
tushiruvchi moslamalar ulanadi.
Quritish jarayoni quyidagi tartibda olib boriladi. H o i donlar 
yuklovchi donlarni vindi y o lla ri orqali doira shaklidagi nog ‘ oral arga 
y o ‘naltmladi. N og‘orani aylantirish natijasida vintli yolkalardagi 
donlar avval yuqoriga kolarilib, keyin pastga tushadi.
Donlarni quiitish uchun gaz, ко‘mix, о‘tin, lekin maxsus 
uskunalar b o ls a u vaqtda suyuq yoqilgllardan ham foydalanish 
mumkin. Issiqlik yo‘naltiruvchining quritgichga kiruvchi joyida 
harorat 150-200° gacha yetadi. Quritgichni ishlab chiqarish kuchi nam 
donni namligini 20% dan 14% gacha tushirilsa - 1 soatda 2 tonna 
shartli yoqilglni sarflash - 1 soatda 30 kg; kerak b o lg a n elektor 
quw ati - 7 kvt. Quritgichda 3 kishi xizmat qiladi.
T a’kidlash joizki, SZPB-2 quritgichining ishlab chiqarish quw ati 
juda kam, y a’ni soatiga 2 tonnani tashkil etadi. Bundan tashqari 
quritishda donlar ko'plab eziladi. Shu bois k o ‘pgina xo'jaliklar va 
korxonalarda mazkur quritgich ishlab chiqarish jarayonidan olib 
tashlanmoqda. 
M aikur 
joylarda 
don 
SZSB-8 
quritgichida 
quritilmoqda. Uning ishlab chiqarish quw ati soatiga 8 tonnani tashkil 
etadi (39-rasm).