Samarqand davlat chet tiller instituti roman-german tillar fakulteti


Download 68.25 Kb.
bet19/20
Sana12.02.2023
Hajmi68.25 Kb.
#1192348
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   20
Bog'liq
Grammatik kategoriyalar, shakl va grammatik(Uzoqov I)

Subjunktiv muammosi
Zamonaviy ingliz tilida muammoli va real bo'lmagan harakatlar 4 shakl shakllari bilan ifodalanadi:

Bu shakli he) be/come/take, muammoli harakatni ifodalovchi indikativ shakllardan farq qiladigan yagona shakl. Fe'lning indikativ shakllaridan farq qiladigan yana bitta shakli bor: (he) was. Ammo bu farq boshqa barcha fe'llarda yo'qoladi va bundan tashqari (he) were shakli endi (he) were shakli bilan almashtirilmoqda. Kombinatsiyalar (he) were bo'lishi kerak, (he) bo'lishi kerak, modal iboralardan farq qilmaydi. Haqiqiy bo'lmagan harakatlarni ifodalovchi shakllar o'tmishdagi indikativ shakllar bilan bir xil. Ushbu shakllar ko'pincha polisemantik, ya'ni ma'lum bir sintaktik tuzilmalarda haqiqiy bo'lmagan xatti-harakatlarni ifodalovchi indikativ shakllar sifatida ko'rib chiqiladi (R. Quirk, L.S. Barxudarov). [25; 182] [26; 199]

Qarama-qarshi nuqtai nazar haqiqiy va real bo'lmagan xatti-harakatlarni bildiruvchi shakllarning otonimiyasini tan olishga asoslangan (A.I. Smirnitskiy): [29; 440]


They were … –real, past
If they were… –unreal, non-past
Ushbu yondashuvga ko'ra subjunktiv 4 shakl shakllari bilan ifodalanadi (yuqoriga qarang). Ushbu tizim turli xil xilma-xillikni anglatuvchi 4 to'plam to'plamida ma'no va shaklning to'g'ridan-to'g'ri muvofiqligi yo'q:

a) bitta ma'no-farq qiluvchi shakllar:


1) I suggest you do (should do) it.

b) bitta shakl - farqli ma'nolar:


1) I suggest you should do it.
2) In your place I should do it.

Oblik modil soni ularni ajratishning asosiy printsipiga bog'liq:


a) ma'no; b) shakl; c) ham ma'no, ham shakl.

a) Ko'plab olimlar ushbu to'rtta shaklni bitta kayfiyat shakli sifatida qabul qilishadi – rejunktiv (B.A. Ilyish). Shakl va aniq ma'nolarning farqi e'tiborga olinmaydi va faqat ma'noning umumiy komponenti (haqiqat) hisobga olinadi.


b) A.I. Smirnitskiy shaklning farqini hisobga oladi va 4 ni tan oladi


qiyshaygan kayfiyatlar: Subjunktiv I (u bo'ladi), taxminiy (u bo'lishi kerak), subjunktiv II (u edi), shartli (kerak / bo'lar edi). [30; 286]

c) Har bir kategoriya ma'lum ma'nolarning qarama-qarshi tomonida namoyon bo'lganda va ularning ifoda shakllari biz ham ma'no, ham shaklni hisobga olishimiz kerak. Bunday holda turli xil haqiqiy bo'lmagan darajalarni ifodalovchi shakllar tizimi quyidagi qismlarga bo'linadi:


1) muammoli harakatlarni bildiruvchi shakllar (u bo'lishi kerak, bo'lishi kerak); 2) haqiqiy bo'lmagan harakatlarni bildiruvchi shakllar (edi, bo'lishi kerak edi).


Xulosa
Ushbu o'quv qo'llanmada biz maqolani ishlatish yoki uning tarkibi so'z va grammatik shakllarning har xil xususiyatlariga bog'liq holda batafsil qoidalar va tavsiyalarni ochib berdik. Biz so'zning grammatik shakllarining aniq ma'nosini ko'rsatish uchun qaysi moddadan foydalanish kerakligini aniqlaymiz.

Demak, ushbu asarda so'z-ma'no bir-biriga chambarchas bog'langan, ammo so'zning tovush shakli yoki uning havolasi bilan bir xil emas. Tilning ob'ektivligi haqidagi asosiy taxmindan va til birliklarini ikki qirrali shaxs sifatida tushunishdan kelib chiqqan holda, biz ma'noni so'zning ichki tomoni sifatida, uning tashqi tomoni bilan ajralib turadigan, ma'noning mavjudligi va o'zaro aloqasi uchun ajralmas deb bilamiz.


So‘z ma’nosining ikki asosiy turi - barcha so‘zlarda uchraydigan grammatik va leksik ma’nolar. Ushbu ikki turdagi ma'nolarning o'zaro bog'liqligi so'zlarning turli guruhlarida turlicha bo'lishi mumkin. Leksik ma'no deganda va biriktiruvchi qismlarga ega deb qaraladi. Denotatsion komponent aslida aloqani amalga oshiradigan narsadir.


Bog'lanish komponenti berilgan til tizimida lisoniy birlik sifatida so'zga mos keladigan stilistik mos yozuvlar va hissiy zaryadlarni o'z ichiga oladi. Nutqda so'zlar tomonidan olingan subyektiv hissiy ta'sirlar so'zlarning semantik tuzilishidan tashqarida yotadi, chunki ular spikerdan spikergacha farq qilishi mumkin, ammo so'z birligi sifatida so'zlarga to'g'ri kelmaydi.


Izohli va biriktiruvchi tarkibiy qismlarga ega leksik ma'no turli xil morfemalarda bo'lishi mumkin. Affiksal morfemalardagi denotativ ma'no noaniq va mavhum bo'lishi mumkin, leksik ma'no va nutqning bir qismi bo'lishga moyil.


Leksik ma'noga qo'shimcha ravishda morfemalarda ma'lum ma'no turlari bo'lishi mumkin: differentsial, funktsional va taqsimlash.

Turli sabablarni aytib o'tdik. Morfologik motivatsiya tarkibiy morfemalarning leksik ma'nosi, ularning joylashish shakli va so'z ma'nosi o'rtasida to'g'ridan-to'g'ri bog'liqlikni anglatadi.





Download 68.25 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   20




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling