Samarqand davlat universiteti german m. V., Yuldashev sh. Q., Usmanova d. Q.,Xalikova L. N

Mavzu 12. Korporativ axborot xavfsizligi
 12.1. Korporativ xavfsizlikning mohiyati. 
 12.2. Axborot xavfsizligi korporativ xavfsizlikning tarkibiy qismi sifatida. 
 12.3. Korporativ axborot xavfsizligi tamoyillari
 12.4. Korxonalarni himoya qilish usullari. 
 12.1. Korporativ xavfsizlikning mohiyati. 
Korxonaning korporativ xavfsizligi juda keng tushuncha bo`lib, u ko'p 
jihatlarni o'z ichiga oladi. Ushbu mavzu bo'yicha juda ko`plab kitoblarni yozish 
mumkin. Ammo qisqa maqolada biz sizni korporativ xavfsizlikning asosiy 
tushunchalari va sohalari bilan tanishtirishga harakat qilamiz. Keling, mazkur 

---

118 
tushunchaga nimalar kiritilganligini, qaysi vositalardan foydalanilganligini va 
hozirgi paytda korporativ xavfsizlikning qanday tendentsiyalari mavjudligini ko'rib 
chiqamiz. Buni "korporativ xavfsizlik" atamasining ta'rifidan boshlash kerak. Bu 
bilan biz kompaniyaning shunday holatini nazarda tutamiz, unda o'z faoliyatini 
taxmin qilishda favqulodda vaziyatlar ehtimoli va noma'lum omillarning ta'siri past 
bo'ladi. Oddiy qilib aytganda, agar kompaniya o'z ishining natijalari menejment 
uchun taxmin qilinadigan bo'lsa va u doimiy ravishda kerakli natijalarni bersa, 
kompaniya xavfsizdir. Korxona xavfsizligi qanday ta'minlanishini tushunish uchun 
siz xavf manbalarini yoki xavf manbalarini aniqlashingiz kerak.
Korxona uchun xavf –xatar manbalari. Korxonalar turli xil xavf-xatar 
manbalari moliyaviy, xodimlar, axborot, favqulodda, texnologik, huquqiy 
hisoblanadi. Umuman olganda, ularni ikkita katta guruhga bo'lish mumkin - tashqi 
va ichki. Kompaniya tashqi xavf manbalarini bevosita nazorat qila olmaydi. Ushbu 
xatarlarga retsessiyalar va inqirozlar, halokatli iqlim hodisalari, ijtimoiy jarayonlar 
kiradi. Xatarlarni nazorat qila olmaslik kompaniyaning ularga tayyor bo'lishi 
kerakligini anglatadi. Buning uchun unga, avvalambor, salbiy holatlarni bashorat 
qiladigan malakali mutaxassislar kerak bo`ladi. Ikkinchidan, fors-major holatlarida 
biz tartibga solish mexanizmlari va "xavfsizlik chegarasi" ga muhtojlik sezadi. 
Ichki xavf- xatarlarlar ham kompaniya xavfsizligiga ta'sir qilishi mumkin. 
Masalan, xomashyo ta'minoti buzilgan taqdirda uning zahirasini tashkil qilish yoki 
boshqa etkazib beruvchilar bilan shartnomalar tuzish mumkin. Har bir 
kompaniyaning, hatto undan ham ko'proq sanoatning o'ziga xos xususiyatlari bor, 
ammo barchaga xos bo'lgan xatarlar mavjud. Bularga axborot xavfsizligi xavfi 
kiradi. Axborot korporativ xavfsizligi umuman ikki yo'nalishda - tashqi va ichki 
yo'nalishda ta'minlanadi. Tashqi tahdidlardan himoya qilish xakerlar tajovuzining 
oldini olish, pudratchilar va uchinchi tomon xizmatlarining aybi bilan ma'lumotlar 
yo'qotilishini oldini olish, aloqa va ma'lumotlarni uzatish xavfsizligini ta'minlash 
uchun mo'ljallangan. Ichki xavfsizlik kompaniyadagi zararli faoliyat bilan bog'liq 
yo'qotishlar va iqtisodiy jihatdan oqsash bilan bog'liq. Zararli harakatlar qasddan 

---

119 
ham, bilmasdan ham bo'lishi mumkin. Biroq, ikkalasini ham oldini olish uchun 
sizda vositalar bo'lishi kerak. Va bunday mablag'lar mavjud.