Samarqand davlat universiteti I. T. Ergashev, B. M. Eshonkulov,D. S. Normurodov, F. A. Oblokulov

Mutant – mutagen ta‘sirida (mutatsiya tufayli) genotipi oʻzgargan yangi 
organizm. 

---

138 
Nav – seleksiya usullari bilan yaratilgan, aniq irsiy morfologik, xoʻjalik-
biologik belgi va xususiyatlarga ega boʻlgan madaniy oʻsimliklar guruhi. 
Nav almashtirish – biror ekinning ishlab chiqarishda ekib kelinayotgan eski 
navini serhosil va mahsulotning sifati yaxshiroq boʻlgan yangi nav bilan 
almashtirish. 
Nav yangilash – bir nav ishlab chiqarishda ekilib, uning hosili, urugʻlikni 
ekish sifatlari va biologik xususiyatlari pasaygandan soʻng, shu navning urugʻini 
sifati yuqori boʻlgan urugʻ bilan almashtirib ekish. 
Nav nazorati – dala aprobatsiyasi yordamida amalga oshiriladigan barcha 
ekin maydonlarini davlat standarti talablari asosida yuqori sifatli urugʻlar bilan 
toʻla ta‘minlashga qaratilgan tadbirlar tizimi. 
Nav sinashlar – yangi nav yaratish jarayonida shu navni dastlabki (kichik), 
konkurs (katta), ekologik, dinamik, ishlab chiqarish va davlat nav sinashlaridan 
oʻtkazish. 
Negativ tanlash – ommaviy tanlashning bir xili boʻlib, bunda eng yaxshi 
oʻsimliklar emas, balki paykaldagi talabga javob bermaydigan, kamchilikni tashkil 
qilgan oʻsimliklarni olib tashlash. 
Navning mexanik ifloslanishi – hosilni yigʻish, yanchish, tozalash kabi 
jarayonlarda urugʻlikning boshqa nav yoki ekin urugʻiga aralashib ketishi 
(ifloslanishi). 
Navning biologik ifloslanishi -navning boshqa nav yoki ekin bilan tabiiy 
changlanishi va kichik mutatsiyalar natijasida kechadigan ifloslanishi. 
Oila – chetdan changlanuvchi bitta oʻsimlikni koʻpaytirib olingan avlod. 
Ontogenez – organizmning shaxsiy rivojlanishi boʻlib, urugʻlangan tuxum 
hujayra-zigota hosil boʻlgandan boshlanib, uning tabiiy oʻlimigacha boʻlgan davr. 
Pitomniklar – kichik maydonchalardagi ekinzorlar, seleksiya ishida asosan 
boshlangʻich material (kolleksion, duragay), seleksion, kontrol va maxsus 
pityomniklar boʻladi. Urugʻchilikda esa tanlash, avlodlarni sinash, koʻpaytirish 
kabi pityomniklar mavjud. 

---

139