Samarqand davlat universiteti қозон миллий тадқИҚотлар технология университети

4.5. Absorbsiya jarayonini modellash 
Absorbsiya deb suyuq yutuvchi absorbent tomonidan gaz yoki 
bug„ning absorbsiya jarayoniga aytiladi. Nasadkali kolonkada 
absorbsiya jarayonini ko„rib chiqaylik (4.5-rasm). 
4.5-rasm. Nasadkali absorbsion kolonka 
Kolonka balandligidagi bo„yicha temperaturani doimiy va berilgan 
qiymatga teng deb hisoblaymiz. Natijada issiqlik balanslarini 

---

82 
tenglamalarini matematik ifodalash tenglamalaridan chiqarib tashlanishi 
mumkin. Gazda absorbsiyalanadigan komponentlarning miqdori 
nisbatan kichik bo„lib, fazaviy muvozanat shartlarini Genri qonuni 
yordamida barcha komponentlar uchun ifodalash mumkin deb taxmin 
qilinadi: 
 
bunda 
har qaysi komponent uchun Genri doimiysi;
bug„
fazadagi 
-chi komponentning muvozanat konsentratsiyasi;
suyuq
fazadagi 
-chi komponentning muvozanat konsentratsiyasi. 
Absorbsiyaning massa almashinish jarayonining material balansini 
bug„ va suyuq fazalar uchun apparatning kirish va chiqishidagi oqimlar 
farqi sifatida ifodalash mumkin: 
bunda 
inert gazning sarfi, m
3
/s;
suyuqlikning sarfi, m
3
/s. 
Absorbsiya jarayonida massa almashinish fazalarning ta‟sirlashish 
yuzasida amalga oshadi, shuning uchun absorberlarda ular tlarni 
ta‟sirlashishning eng katta yuzasini ta‟minlash kerak. 
Absorberlarning konstruksiyasi xususiyatlariga bog„liq holda, 
qurilmalarda sodir bo„lgan jarayonlarni turli gidrodinamik modellar 
bilan ifodalash mumkin. 
Agar kolonka tipidagi apparatlarda gaz va suyuqlik oqimlari ideal 
siqib chiqarish rejimida harakatlansa, statsionar rejimda absorbsiya 
jarayonining modeli quyidagi moddiy balans tenglamalari tizimi bilan 
ifodalanadi: 
 gaz faza uchun: 
 suyuq faza uchun: 
bunda 
gaz va suyuq fazalar uchun massa uzatish 
koeffitsiyentlari, s
-1
; 
massa almashinish sirti, m
2
; 
apparat 
uzunligi, m. 
Chegaraviy shartlar: 
da
da

---

83 
Agar apparatda oqimlar strukturasi ideal siqib chiqarish rejimiga 
mos kelmasa, u holda boshqa modellar, masalan, yacheykali model 
qo„llanilishi mumkin.