Samarqand iqtisodiyot va servis instituti r. S. Amriddinova

So‘zlashish uslubi: 

Topqirliq; 

---


122 

Ko‘p so‘zlilik; 

O‘z fikrini aniq bayon etish. 
4. Xodimlarni baholash 
Xodimlarni baholash- shaxsning ishbilarmonlik va shaxsiy fazilatlari lavozim 
yoki ish o‘rni talablariga muvofiqligini aniqlashga yo‘naltirilgan izchil jarayondir. 
Xodimlarni baholash metodlarini uch asosiy guruhga birlashtirish mumkin: 
1. prognostik metodlar. So‘rovnoma ma’lumotlaridan, yozma yoki og‘zaki 
ta’rifnomalardan, rahbar va hamkasabalarning 
fikr-mulohazalari 
va 
tavsiyanomalaridan, shaxsiy suhbatlar va psixologik testlardan foydalaniladi; 
2. amaliy metodlar. Xodimning amaliy ish natijalariga asosan uning xizmat 
vazifalarini bajarishga yaroqliligi tekshiriladi. Buning uchun xodimni muayyan 
lavozimda sinash usullari va texnikasidan foydalaniladi; 
3. imitatsion metodlar. Nomzodga muayyan vazifani hal qilish topshiriladi. 
Pirovardida shaxsning xususiyatlari va ishchanligi ekspert baholanadi.har bir 
holatlarda baholash mezonlari to‘plami bo‘lg‘usi ishning mazmuni va sifatiga bog‘liq 
bo‘ladi. Bunda nomzodning yo kasbiy yo shaxsiy fazilatlari birinchi o‘ringa 
qo‘yilishi mumkin. Xodimni muayyan lavozimda sinash usullari va texnikasidan 
foydalanilsa, maqsadga muvofiq bo‘ladi. Bu usullar yordamida nomzod mehnatining 
samaradorlik darajasi aniqlanadi. Ayni holda ekspertlardan ob’ektiv baho olish 
ayniqsa mushkuldir. Ekspertiza uchun nomzod mehnatini baholashning quyidagi 
shakli taklif qilinadi(2-jadval). nomzod mehnatini baholash 
 
 
2-jadval 
Nomzod mehnatini baholash 
 
Sifat mezoni 
Mezonning rivojlanish darajasi 
A 
V 
S 
D 
E 
Mehnat miqdori 
Mehnat sifati 
Ishga munosabat 
Ishda puxtalik 
Hamkorlikka 
tayyorlik 
Eslatma. A- mehnat unumdorligi yetarli emas; V- mehnat unumdorligi talab darajasida; S- 
mehnat unumdorligi talabga to‘liq javb beradi; D- mehnat unumdorligi talab darajasidan ham 
yuqori; Ye- mehnat unumdorligi talab darajasidan ancha yuqori. 
 
Mehnat miqdorini baholashda mehnat hajmi, mahsuldorligi, intensivligi, 
foydalanadigan vaqt aniqlinadi. 
Mehnat sifatini baholashda ishda yo‘l qo‘yilgan xatolar ulushi, mehmonxona 
mahsulining sifati, uning jahon andozalariga muvofiqligi aniqlanadi. 

---


123 
Ishga munosabatni tahlil qilishda xodimning tashabbuskorligi, ishda katta 
og‘irlikni o‘z zimmasiga olish imkoniyati, turli vaziyatlarga moslashish imkoniyati 
va b.baholanadi. 
Ishda puxtalik ishlab chiqarish vositalariga munosabati, ulardan foydalanishni, 
xom ashyo va materiallardan oqilona foydalanishni, ish o‘rnida moddiy 
harajatlarning hisobga olinishi darajasini va b.nazarda tutadi. 
Hamkorlikka tayyorlikni bqo‘yilgan vazifalarni birgalikda hal qilishda 
xodimning ishtiroki, jamoadagi munosabatlar, jamoa ishida qatnashish ko‘nikmalari, 
chetdan aytilgan fikrga munosabat, boshqa shaxsiy fazilatlar e’tiborga olinadi. 
Ushbu mezonlar xodimni baholash negizini tashkil etadi. Ularning har birini 
miqdoriy ifodalash muhimdir(ballarda).Ballarda baholash mazkur mezonlar muayyan 
xodimda qay darajada mavjudligini aniqlash imkonini beradi.