Samarqand iqtisodiyot va servis instituti «Xalqaro turizm va turizm servisi» kafedrasi

19.4. Strategiyalarni baholash va nazorat qilish

Strategiyani tanlash korxona rahbari tomonidan amalga oshiriladi. Strategiyani tanlashda birinchi navbatda hisobga olinishi kerak bo‘lgan faktorlar quyidagilardir:

• 
  firmaning raqobat afzalligi, kuchli yoki kuchsiz tomonlarga ega bo‘lish nuqtai-nazaridan raqobatchilarga munosabati bo‘yicha firma holatini baholash;
  
• 
  firmaning maqsadlari, har bir aniq korxona uchun mo‘ljallangan (xos bo‘lgan) strategiyalarni tanlashning noyob hamda originalligi. Maqsadlarda firma nimaga intilishi, uning umumiy strategiyasi nimaga yo‘naltirilganligi aks etadi;
  
• 
  rahbariyatning manfaatlari va munosabati. Rahbarlar tavakalchilikka moyil bo‘lishi yoki aksincha istalgan bahonalar bilan undan qochishga intilishi mumkin;
  
• 
  moliyaviy resurslar;
  
• 
  xodimlarning malakasi;
  
• 
  korxona majburiyatlari.
  

Yangi strategiyaga o‘tish munosabati bilan barcha avvalgi majburiyatlardan to‘liq voz kechish mumkin emas. Shuning uchun ularni tanlashda shunday faktni hisobga olish kerakki, yangi strategiyani amalga oshirish imkoniyatlarini tuzatish uchun mos keladigan avvalgi majburiyatlar bir qancha muddat amal qilishi mumkin.
Vaqt omili. Rejalashtiriladigan o‘zgarishlar har doim vaqt to‘sig‘iga ega. Korxona tanlagan strategiyani istalgan vaqtda va istalgan muddatda amalga oshira olmaydi, faqatgina buning uchun imkoniyatlar tug‘ilsagina amalga oshira olishi mumkin.
19.5. Marketing dasturini ishlab chiqish

Strategiya o‘z ichiga korxona faoliyatini global yo‘nalishlarini qamrab oladi, hamda marketing dasturini rejalashtirish orqali aniqlashtirishni talab etadi. Mazkur bosqichda so‘z marketing elementlari shakli, ularni tanlash va uning ahamiyati to‘g‘risida, qo‘yilgan maqsadlar kompleksi nuqtai-nazaridan yanada optimal variantga birlashtirish, hamda marketing byudjeti doirasida moliyaviy mablag‘larni taqsimlash to‘g‘risida boradi. Bu muammolarni yechish ham nazariy jihatdan ham amaliyotda qo‘llash murakkab vazifadir.

Firmalar turli marketing dasturlarini ishlab chiqishlari mumkin. Ular manziliga bog‘liq ravishda oliy rahbariyat yoki qo‘yi bo‘g‘inlar uchun bo‘lishi mumkin. Qoidaga ko‘ra, rahbariyat uchun dasturlar qisqa va ravshan bo‘lib, navbatdagi ishlarning faqatgina yanada muhim yo‘nalishlarini ajratib ko‘rsatadi.
Qo‘yi bo‘g‘inlar uchun dasturlar detallashtirilgan, batafsil bo‘lib, o‘z ichiga marketing tadbirlarini konkret tizimlarini oladi.
Muddatlari bo‘yicha marketing dasturlari qisqa muddatli (bir, ikki yil), o‘rta muddatli (2-5 yil) va uzoq muddatli bo‘lishi mumkin.
Qamrab oladigan vazifalarining doirasiga bog‘liq ravishda dasturlar oddiy va maqsadli bo‘lishi mumkin. Odatda korxona marketing faoliyatlarining barcha yo‘nalishlari bo‘yicha masalalarni yechishni ko‘zda tutadi. Maqsadli dasturlar esa alohida ajratib olingan o‘ziga xos muhim vazifani amalga oshirishga yo‘naltirilgan (masalan, bozorni yangi segmentini o‘zlashtirishga qaratilgan). Marketing amaliyotida marketing byudjetini shakllantirishni turli metodlaridan foydalaniladi. Biroq, ulardan birontasi ham universal va takomillashgan bo‘la olmaydi.