Samarqandda ekologik turizm istiqbollari L. E. Belialova, M. N. Umarov

Samarqandda ekologik turizm istiqbollari


L.E. Belialova, M.N.Umarov

Samarqand davlat universiteti

(elektron pochta)


Annotatsiya


Kalit so‘zlar: Turizm, sayyohlik, ekotizim, ……………………………….


Kirish.


Zamonaviy xalqaro turizm jahon iqtisodiyotining eng jadal rivojlanayotgan tarmoqlaridan biridir. Yigirmanchi asrning oxiriga kelib, turizm xalqaro tashqi iqtisodiy aloqalarda yetakchi o‘rinni egalladi, alohida mamlakatlar iqtisodiyoti va butun jahon xo‘jaligining rivojlanishiga jiddiy ta’sir ko‘rsata boshladi, uning yalpi ichki mahsulot (YaIM) shakllanishiga ta’siri kuchaydi. Shu tufayli turizm faoliyatini ravnaq toptirish masalasi 2017- 2021-yillarda O‘zbekiston Respublikasini rivojlantirishning beshta ustuvor yo‘nalishlari bo‘yicha Harakatlar strategiyasining iqtisodiyotni rivojlantirish va liberallashtirishning ustuvor yo‘nalishlarida ham o‘z aksini topgani bejiz emas Hozirgi vaqtda ekologik turizm “Turizm va ekskursiya jahon kengashi”ning va «Butunjahon turizm tashkiloti»ning ma’lumotlari bo‘yicha jadal rivojlanib borayotgan turizm industriyalarining biri hisoblanadi. Ya’ni ekologik turizmning jahon turizm industriyasidagi ulushi–10%dan to 20% gachani, ekologik turizm xizmatlaridan olinadigan daromad 55 mlrd. dollar va uning yillik o‘sishi 30% ni tashkil qilmoqda. Jahon sayyohlik tashkiloti (UNWTO) ma'lumotlariga ko'ra, turizm dunyoda tovar va xizmatlar eksportida to'rtinchi, avtomobillar, kimyo va yoqilg'i eksportidan keyin ikkinchi o'rinni egallaydi va rentabellik bo'yicha dunyoda neft sanoati va avtomobilsozlikdan keyin uchinchi o'rinda turadi. sanoat. Moliyaviy-iqtisodiy inqirozdan keyin jahon iqtisodiyotining sekin tiklanishi sharoitida xizmatlar xalqaro savdosining asosiy toifasi bo'lib, 2011-2015 yillar davomida xalqaro turizmga xarajatlar sezilarli darajada oshdi. Shu bilan birga, 2015-yilda xalqaro turizm eksportining umumiy qiymati 1,4 trln. AQSH dollari. Xorijiy sayyohlardan turar joy, oziq-ovqat, ko‘ngilochar va hokazolar bilan ta’minlashdan olingan daromad UNWTO ekspertlarining ma’lumotlariga ko‘ra, 2015-yilda 1232 milliard AQSH dollariga yetgan. Turizm tarkibida hordiq chiqarish va hordiq chiqarish uchun sayohatlar barcha xalqaro sayyohlik kelishining yarmidan ko‘pini (52% yoki 536 mln. kelganlar) tashkil etadi, xalqaro sayyohlarning qariyb 14% ish va professional maqsadlarda sayohat qilgan, yana 27% boshqa maqsadlarda sayohat qilgan. (masalan, doʻstlar va qarindoshlarni ziyorat qilish, diniy sabablarga koʻra, ziyorat qilish, sogʻligʻini mustahkamlash va davolash uchun va hokazo). Joriy tendentsiyalarni hisobga olgan holda, UNWTO 2017-2022 yillarda xalqaro turizmning yillik o'sishi davom etadi, ammo o'rtacha sur'atda va 3,3% ni tashkil qiladi, deb hisoblaydi. Natijada turizm bozori har yili o‘rtacha 43 million kishi bilan to‘ldiriladi. Prognoz qilingan o‘sish sur’atlari saqlanib qolgan holda, kelganlar soni 1,48 million kishiga yetadi. 2022-yilda. Rivojlanayotgan mamlakatlarga xalqaro tashriflar (+4,4% p.a.) rivojlangan mamlakatlardagi xalqaro kelish tezligidan ikki baravar o‘sishda davom etishi kutilmoqda (+2,2% p.a.). Butunjahon sayyohlik va turizm kengashi 2017-2022 yillar uchun jahon iqtisodiyotining turizm sektorida ijobiy tendentsiyani nazarda tutadi: turistik xizmatlarga talabning yillik o‘sishi 4,6 foizga, turizm xizmatlarining yalpi mahsuloti 3,5 foizga, kapital qo‘yilmalar hajmi 4,8 foizga va turizm sohasida band bo‘lganlar sonining 1,4 foizga o‘sishi prognoz qilinmoqda. O‘zbekiston Respublikasida turizm milliy iqtisodiyot tarkibida ustuvor tarmoq va mintaqaviy rivojlanishning asosiy omillaridan biri sifatida qaraladi.