Sana: “ ” Biologiya fani Sinf: 10-A10-B10

II.Darsning turi:Amaliy, nazariy, aralash, noan`aviy, ananaviy.
III.Darsning usuli: . Aqliy hujum, savol-javob, guruhlarda ishlash.
IV.Darsning jihozi:Darslik ,ko’rgazmali qurollar.
V.Didaktik jihoz:Tarqatma materiallar, slaydlar ,bukletlar.
VI.Texnik jihoz:Kadoskop,kompyuter, flepchat doska.
VII.Darsuchun talab etiladigan vaqt:45 minut:
Darsning texnologik xaritasi:

Dars bosqichlari	Vaqt
Tashkiliy qism.
Yangi mavzuni boshlashga hozirlik
Yangi mavzuni yoritish
Guruhlarda ishlash. Yangi mavzuni tahlil qilish
Darsni yakunlash
Uyga beriladigan topshiriqlar

VIII.Darsning borishi (reja):


1.Tashkiliy qism: a)Salomlashish, b)tozalikni aniqlash,
d)davomatni aniqlash c) darsga tayyorgarlik ko`rish va dars rejasi


2.Uyga vazifani so`rab baholash:a) og`zaki so`rov b) daftarni tekshirish
v) tarqatma materiallar orqali g) misollar yechish e) amaliy.
IX.Yangimavzubayoni:
Genlar faqat autosomada emas, balki jinsiy xromosomalarda ham joylashgan. Autosomadagi genlar faoliyati erkak va urg‘ochi organizmlarda bir xil namoyon bo‘ladi. Jinsiy xromosomalarda joylashgan genlar jins bilan bog‘liq holda nasldan naslga o‘tadi. Bu hodisa amerikalik T. Morgan va uning shogirdlari tomonidan drozofilada o‘rganilgan. Morgan drozofilaning ko‘z rangini irsiylanishini o‘rgandi. Ko‘zning qizil rangi dominant, oq rangi esa retsessiv ekanligi ma’lum bo‘ldi. Chatishtirish uchun olingan urg‘ochi qizil ko‘zli gomozigota drozofila genotipi X^W+X^W+, oq ko‘zli erkakniki X^WY bo‘ladi. Ularni o‘zaro chatishtirish natijasida F_x dagi urg‘ochi va erkak drozofilalarning ko‘zi qizil bo‘ladi. F₂ dagi urg‘ochi drozofilalarning hammasi qizil ko‘zli, lekin ularning */2 qismi gomozigota, */2 qismi geterozigota holatda, erkaklarining / qismi qizil ko‘zli, / qismi oq ko‘zli bo‘ladi.
Agar chatishtirish uchun oq ko‘zli urg‘ochi pashshalar bilan qizil ko‘zli erkak pashshalar olinsa (resiprok chatishtirish), F_x da hosil bo‘lgan erkak drozofilalar oq ko‘zli, urg‘ochi drozofilalar qizil ko‘zli bo‘ladi. F₂dagiurg‘ochidrozofilalarning / qismiqizilko‘zli, / qismioqko‘zlibo‘ladi, erkaklarining / qismiqizilko‘zli, / qismioqko‘zlibo‘ladi (17-rasm)



17-rasm. Drozofi la meva pashshasida ko‘z rangining jinsga birikkan holda
irsiylanishi. W+ – ko‘z rangining qizilligini, W– ko‘z rangining oqligini ifodalaydi

Retsiprok chatishtirishda, ya’ni chipor tovuq bilan qora xo‘rozchatishishidan olingan F1 parrandalarning tovuqlari qora, xo‘rozlari chipor rangda bo‘ladi. Ularning ikkinchi avlodida tovuq va xo‘rozlarning ½ qismi chipor, ½ qismining pati qora rangda bo‘ladi. Organizmlardagi ayrim belgilar Y xromosomada joylashgan genlar orqali irsiylanadi.

Fenotip qora ♀ chipor ♂
P Genotip XbY x XBXB
gameta Xb Y XB
Fenotip chipor ♂ chipor ♀
F1 Genotip XBXb x XB Y
gameta XB Xb XB Y
Fenotip chipor ♂ chipor ♂ chipor ♀ qora ♀
F2 Genotip XBXB XBXb XBY XbY