Sanaat ka’rxanalarinin’ innovaciyaliq xizmetinin’ o’nimdarlig’in asiriw Joba Kirisiw

Kárxanalarda innovciyalıq iskerligin shólkemlestiriw hám usılları
Ekonomikalıq rawajlanıwdı innovciyalıq jóneltirilganligi, texnologiyalıq jańalinishning ósip baratırǵan zárúriyatı innovciyalıq iskerlikte shólkemlestiriw principlerı hám strukturalıq -shólkemlestirilgen óz-ara baylanıslarǵa anıq hám uyqas keliwdiń zárúrligini tahkidlaydi. Gáp innovciyalıq impulslarni ekonomikalıq haqıyqatqa kirgiziwdiń muwapıq jolların izlep tabıw haqqında ketmekte. Túsiniletuǵını, innovciyalıq ózgerislerdi keńeyip barǵanı tárepke innovciyalıq rawajlanıwdıń wazıypalıq - elementar bazasın ilimiy tiykarlanǵan qáliplesiwi talap etiledi.
Innovatsiyalardı shólkemlestiriw óz ishine ush tiykarǵı táreplerdi aladı :
innovciyalıq iskerliginiń jańalıqların islep shıǵıw, nátiyjeni ámelde qollanıw etiw hám islep shıǵarıwdı birgelikte ámelge asırıwshı adamlardıń birlespesi bolǵan subhektni;
Shólkemdiń innovciyalıq iskerliktegi zárúrli wazıypalardı orınlawǵa qaratılǵan processleri hám háreketleriniń kompleksin ;
Sistemanı ishki tártipke salınǵanlıǵı hám onıń elementleri sistemashaları ortasındaǵı óz-ara baylanıslardı rawajlanıwlashuvini támiyinleytuǵın strukturalardı.
Bul noqatı názerden innovatsiyalardı tashkil qılıwdı innovciyalıq iskerlikti tártipke salıw procesi retinde, subhekt, firma, institut, innovciyalıq kárxana retinde, bólindilerdiń quramı hám ornın belgilep beretuǵın, hám de innovciyalıq iskerlikte ámelge asırilatuǵın sırtqı kórinisler, usıllar, processler ilajların tártipke soluvchi shólkemlestirilgen strukturalar retinde túsiniw kerek.
Shólkem firma kózqarasınan adamlardıń birlespesi yamasa innovatsiyalardı ámelge asırıw boyınsha islerdi orınlaw haqqındaǵı olardıń shártlesiwi retinde kórip shıǵilıwı múmkin. Hár qıylı daǵı elementli hám túrli ólshemler degi firmalar, kompaniyalar, assotsiatsiyalar, OO'Yu, ilimiy institutlar, texpolislar, texnoparklar hám t.b. innovciyalıq iskerliginiń subhektlari boladılar. Bul barlıq shólkemler islep shıǵarıwdı haqıyqıy jańalanıwın ámelge asırıwshı tiykarǵı derekler hám xojalıq jurgiziwshi subhektlar boladılar. Jasaw sheńberiniń “óziniń” basqıshı menen jaqınnan baylanısqan arnawlı innovciyalıq biznesti payda bolıwı waqtıniń taqazosi boladı.
Mısalı, innovciyalıq kárxanalar hám shólkemler fundamental izertlewler (akademikalıq hám OO'Yu sektorı hám ITI (ámeliy ilimiy izertlewler hám islemeler) ga qánigeliklashishlari múmkin, bular ilimiy innovciyalıq kárxanalar, Joqarı oqıw orınları, kishi isbilermenlik subhektlari, ilimiy-texnikalıq kompleksler hám birlespeler bolıwları múmkin. Tájiriybelik úlgilerdi jaratıw hám nátiyjeni ámelde qollanıw etiw basqıshı menen da isbilermenlik strukturaları hám da ITTKI dıń rawajlanǵan bazasına iye firmalar, institutlar hám korporatsiyalar baylanısqanlar. Ámeliy ITTKI hám TKI bazasında innovator-izbosarlar bazalıq texnologiyalıq, ilimiy-texnikalıq hám ónimli jańalıqlardı jaratadılar.
Ilimiy-texnikalıq hám ónimli jańalıqlardı nátiyjeni ámelde qollanıw etiw hám islep shıǵarıw menen, qaǵıydaǵı kóre, jaqsı resurs bazası, maman xızmetkerler, bazar daǵı belgilengen orınlarǵa iye iri firmalar shuǵıllanadılar.
Izertlewshilerdiń firmanıń ólshemin jańa ashılıwlar sanı menen kómekshi feyilsalar da, Batıs Evropada innovciyalıq rawajlanıwdıń úlken tájiriybesi tóplanǵan. Biraq Frantsiya hám Ullı Britaniyada sonday pikir tarqalǵanki, ilimiy islep shıǵıwlar basqıshında akademikalıq hám OO'Yu sektorı hám kishi firmalar tiykarǵı rolni oynaydılar.
Tájiriybeli islep shıǵarıw, marketing hám satıw basqıshında túrli kólemli biznes ilgerine shıǵadı, sonıń menen bir waqıtta jańalıqlardı islep shıǵarıw hám tarqatıw iri hám orta kárxanalar hám sanaat kompaniyalarında ámelge asıriladı.
Innovciyalıq iskerlikte payda bolǵan miynetti ekonomikalıq bólistiriliwiniń túrine muwapıq kishi hám orta kólemdegi kárxanalardıń kóbisi yarım fabrikatlar, butlovchilarni islep shıǵarıwǵa qánigeliklesip atırǵan, hám de tiykarǵı biznesti támiyinlew hám oǵan xizmet kórsetiw wazıypasın orınlawshı iri firmalardıń subpudratchilari boladılar.
Jańalıqlardı jasaw dárejesiniń óz basqıshına bas firmadan urıqlap shıqqan (“spin. ofat”) dep atalıwshı, ilimiy-texnikalıq jańalıqlardı ǵárezsiz túrde islep shıǵıwshı bólindiler da xızmet kórsetediler. Innovciyalıq kárxanalar taǵı olar iskerliginiń ob'ekti bolǵan innovatsiyalardıń ústin turatuǵın túrine kóre de parıq etediler. Mısalı, olar tómendegi klasslarǵa bólinediler:

• 
  jańa ilimiy jańa ashılıwlar, qóllawdıń jańa usılları hám pionerli (birinshi) jańa ashılıwlardıń móljellaytuǵın jetekshi innovatorlar;
  
• 
  aldın etilgen jańa ashılıwlar tiykarından tupten jańa processler hám ónimlerdi jaratıwshı jetekshi innovatorlar;
  
• 
  eski usıl tiykarında bazalıq innovatsiyalardı jaratıwshı innovatorlar;
  

• 
  jańalıqtı óndiriwshi, modernizaciyalaytuǵın hám ratsionallashtiruvchi innovatorlar; aldınǵı ónimler hám texnologiyalardı orındı bosuvchi jańalıqtı jaratıwshı innovatorlar;
  
• 
  jańalıqlardı satıwlar hám marketingga qánigeliklashuvchi innovatorlar;
  
• 
  jańa bazarlar daǵı talaptı qánaatlantıratuǵın innovatsiyalardı jaratıwshı innovatorlar;
  
• 
  xalıq xojalıǵınıń hár qıylı tarawlarında jańalıqlardıń diffuziyasi, tarqatılıwı hám ko'paytirilishi menen shuǵıllanatuǵın innovatorlar.
  

Innovciyalıq kárxanalar da islep shıǵarılıp atırǵan innovatsiyalardıń jańalıǵı dárejesi (tupten jańalar, salıstırǵanda, bólekan, jergilikli jańalıq yamasa imitatsiyaǵa egalar) muwapıq qánigeliklesedi.