Санъати тарихи синай монастири — дунёдаги энг қадимги ва бугунги кунга қадар фаолиятини тўхтатмаган христиан монастирларидан бири

Везлдаги авлиё Магдалина черкови пештоғи

XI – XIII асрлар маҳобатли рангтасвир ва узоқ вақт давомида ёддан кўтарилган ҳайкалтарошлик санъатнинг тараққиёти давридир. Ибодатхона деворлари юзаси ва гумбаз остини деворий суратлар билан тўлиқ қопланар, ҳайкаллар эса нафақат интерьер, балки иншоотнинг ташқи қисмини ҳам безаб турарди. Ҳайкалтарошлик безагининг ягона тизим ҳали ишлаб чиқилмаган эди. Асосан черковнинг ғарбий фасади ва колонналар капители ўсимликсимон ёки геометрик ўйма нақшлар, мўжизавий мавжудотлар ёки инсон қоматлари тасвири билан бой безатилган. Кўпроқ ифодавийлик ва таъсирчанлик бағишлаш мақсадида одатда бўртмалар бўялган. Черковлар безагида сезиларли ўзгаришлар кузатилади. XI—XII асрларда тасвирий санъат черков талабларига кўра нафақат “саводсизлар учун инжил” ва эътиқод йўлидаги мураббий, шунингдек қўрқитиш воситаси ҳам бўлиши лозим эди. Шу сабабли рангтасвир ва ҳайкалтарошликда “Даҳшатли хукм”, қиёмат-қойим, Исо Масиҳ уқубатлари ва ўлими тарихи (“Страсти Христовы”), авлиёлар ва жафокашларнинг эътиқод йўлидаги азоблари, ибратли ривоятлар каби янги лавҳалар пайдо бўлди. Баъзида азоб-уқубат ва жафо чекиш саҳналари хаёлотга бой образлар билан уйғунлашиб кетади. Ҳайкалтарошликда ҳам қўрқувга солувчи чизгилар пайдо бўлади. Инсон қалби учун фаришта ва иблис ўртасидаги кураш лавҳаси роман санъатининг севимли мавзусига айланади.

• XI – XIII асрлар маҳобатли рангтасвир ва узоқ вақт давомида ёддан кўтарилган ҳайкалтарошлик санъатнинг тараққиёти давридир. Ибодатхона деворлари юзаси ва гумбаз остини деворий суратлар билан тўлиқ қопланар, ҳайкаллар эса нафақат интерьер, балки иншоотнинг ташқи қисмини ҳам безаб турарди. Ҳайкалтарошлик безагининг ягона тизим ҳали ишлаб чиқилмаган эди. Асосан черковнинг ғарбий фасади ва колонналар капители ўсимликсимон ёки геометрик ўйма нақшлар, мўжизавий мавжудотлар ёки инсон қоматлари тасвири билан бой безатилган. Кўпроқ ифодавийлик ва таъсирчанлик бағишлаш мақсадида одатда бўртмалар бўялган. Черковлар безагида сезиларли ўзгаришлар кузатилади. XI—XII асрларда тасвирий санъат черков талабларига кўра нафақат “саводсизлар учун инжил” ва эътиқод йўлидаги мураббий, шунингдек қўрқитиш воситаси ҳам бўлиши лозим эди. Шу сабабли рангтасвир ва ҳайкалтарошликда “Даҳшатли хукм”, қиёмат-қойим, Исо Масиҳ уқубатлари ва ўлими тарихи (“Страсти Христовы”), авлиёлар ва жафокашларнинг эътиқод йўлидаги азоблари, ибратли ривоятлар каби янги лавҳалар пайдо бўлди. Баъзида азоб-уқубат ва жафо чекиш саҳналари хаёлотга бой образлар билан уйғунлашиб кетади. Ҳайкалтарошликда ҳам қўрқувга солувчи чизгилар пайдо бўлади. Инсон қалби учун фаришта ва иблис ўртасидаги кураш лавҳаси роман санъатининг севимли мавзусига айланади.