Sanoat ishlab chiqarishni tashkil etish

3. Oy davomida amalga oshirilgan xo’jalik operatsiyalariga tegishli bo’lgan buxgalteriya yozuvlarini beramiz:

1-operatsiyaga:	Debet: “Asosiy ishlab chiqarish” schyoti. Kredit: “Mehnatga haq to’lash bo’yicha xodimlar bilan hisob-kitoblar” schyoti.	2 350 000 2 350 000
2-operatsiyaga:	Debet: “Materiallar” schyoti. Kredit: “Mol yetkazib beruvchi va pudratchilar bilan hisob-kitoblar” schyoti.	4 355 000 4 355 000
3-operatsiyaga:	Debet: “Asosiy ishlab chiqarish” schyoti. Kredit: “Materiallar” schyoti.	2 416 000 2 416 000
4-operatsiyaga:	Debet: “Asosiy ishlab chiqarish” schyoti. Kredit:“Asosiy vositalarning eskirishi” schyoti.	840 000 840 000
5-operatsiyaga:	Debet: “Hisob-kitob” schyoti. Kredit:“Mahsulot sotishdan tushgan tushum” schyoti.	7 840 000 7 840 000
6-operatsiyaga:	Debet: “Kassa” schyoti. Kredit: “Hisob-kitob” schyoti.	2 845 000 2 845 000
7-operatsiyaga:	Debet: “Xizmat safari uchun xodimlarga berilgan bo’naklar” schyoti. Kredit: “Kassa” schyoti.	200 000 200 000
8-operatsiyaga:	Debet: “Mehnatga haq to’lash bo’yicha xodimlar bilan hisob-kitoblar” schyoti. Kredit: “Kassa” schyoti.	2 270 000 2 270 000
9-operatsiyaga:	Debet: “Davr xarajatlari” schyoti. Kredit: “Xizmat safari uchun xodimlarga berilgan bo’naklar” schyoti.	160 000 160 000
10-operatsiyaga:	Debet: “Kassa” schyoti. Kredit: “Xizmat safari uchun xodimlarga berilgan bo’naklar” schyoti.	400 000 400 000

Xo’jalik operatsiyalariga berilgan buxgalteriya yozuvlarini schyotlar sxemasida ifodalaymiz. Har bir schyotda uning boshlang’ich qoldig’ini, oylik oborotini va oy oxiriga bo’lgan qoldig’ini aniqlab chiqamiz ya’ni sintetik schyotlar bo’yicha oylik oborot qaydnomasini tuzish uchun asos yaratamiz:

“Asosiy vositalar” D-T K-T					D-T “Materiallar” K-T					D-T “Kassa” K-T
B.K. 8.400.000				B.K. 416000		3) 2 416 000			B.K. 400 000
				2) 4 355 000					6) 2 845 000		7) 200 000 8)2 270 000
				O.Ob. 4 355 000		2 416 000			10) 40 000
				O.q. 2 355 000					2 885 000		2 470 000

O.q. 815 000

“Mol yetkazib beruvchi va pudratchilar bilan D-T hisob-kitoblar” K-T			“Asosiy ishlab- D-T chiqarish” K-T			D-T “Hisob-kitob” K-T
	B.K. 200 000		B.K. 205 000			B.K. 3 000 000
	2) 4 355 000		1) 2 350 000			5) 7 840 000	6) 2 845 000
			3) 2 416 000
O.Ob. -	4 355 000		4) 840 000			O.Ob. 7 840 000	2 845 000
	O.q.4 555000		O.Ob. 5 606 000			O.q. 7 995 000

O.q. 5 811 000

“Mehnatga haq to’lash bo’yicha xodimlar bilan D-T hisob-kitoblar” K-T			“Hisobdor shaxslar bilan hisob D-T kitoblar” schyoti K-T
8) 2 270 000	B.K. 70 000		B.K.
	1) 2 350 000		7) 200000	9) 160 000
				10) 40 000
O.Ob. 2 270 000	2 350 000		O.Ob. 200 000	200 000
	O.K. 150 000

“Davr D-T xarajatlari” K-T					“Mahsulot sotishdan D-T tushgan tushum” K-T				“Asosiy vositalarning D-T eskirishi” K-T
9) 160 000						B.K.				B.K. 840 000
						5) 7 840 000				4) 840 000
O.Ob. 160 000
										O.q. 1 680 000

Yuqoridagi ma’lumotlar asosida aylanma qaydnoma tuzilib, unda schyotlardagi ma’lumotlar umumlashtiriladi. Aylanma qaydnomada schyotlardagi yozuvlar va hisob-kioblarning to’g’riligi balans usuli yordamida tekshrib olinadi.
OYLIK AYLANMA QAYDNOMA

Schyotlarning nomi	Oy boshiga qoldig’i			Oylik oboroti			Oy oxiriga qoldig’i
	Debet	Kredit	Debet		Kredit	Debet		Kredit
Asosiy vositalar.	8400000					8400000
Asosiy vositalarning eskirishi.		840000			840000			1680000
Materiallar.	416000		4355000		2416000	2355000
Asosiy ishlab chiqarish.	205000		5606000			5811000
Hisobdor shaxslar bilan hisob-kitoblar			200000		200000
Kassa.	400000		2885000		2470000	815 000
Hisob-kitob schyoti	3000000		7840000		2845000	7995000
Mol yetkazib beruvchi va pudratchilar bilan hisob-kitoblar.		200000			4355000			4555000
Mehnatga haq to’lash bo’yicha xodimlar bilan hisob-kitoblar.		70000	2270000		2350000			150000
Ustav kapitali.		11311000						11311000
Davr xarajatlari			160000			160000
Mahsulot sotishdan tushgan tushum					7840000			7840000
Jami:	12421000	12421000	23316000		23316000	25536000		25536000

Aylanma qaydnomadagi birinchi ustunning debet va kredit qoldiqlari o’zaro teng bo’ladi. Xuddi shunday natija, ya’ni balans oylik oborotlar va oy oxiridagi qoldiq bo’yicha ham chiqishi kerak, ya’ni debet va kredit summalar o’zaro teng bo’lishi kerak. Agar tenglik chiqmasa, demak buxgalteriya yozuvlari yoki hisob-kitoblarda xatoliklarga yo’l qo’yilgan bo’ladi.

Aylanma qaydnoma hisobot tuzish uchun asos bo’lib xizmat qiladi.
Hisobotni aylanma qaydnoma asosida tuzish jarayonini ko’rsatish maqsadida undagi ma’ulmotlar asosida moliyaviy natijalarni aniqlab, so’ngra buxgalteriya banasini tuzish mumkin.