Sanoat portlovchi moddalarining qisqacha rivojlanish

Tog' jinslarining kon texnologik xossalariga ularning mustahkamligi, 
qattiqligi, charxlovchanligi, burg'ilanuvchanligi, portlovchanligi, yoriqliligi kabi 
xossalari kiradi. 
Tog’ jinslarining mustahkamligi deganda ularining tashqi ta'sirlarga 
kompleks qarshilik ko’rsata olish qobiliyati tushuniladi. Tog’ jinslarining 
mustahkamligi prof. M.M. Protodyakonov shkalasi bo’yicha baholib, tog’ jinsining 
bir o’qli siqishdagi vaqtinchalik qarshiligining 100 ga nisbati bilan o’lchanadi va 
qo’yidagi formula bilan aniqlanadi:

---

.
100
.
siq
f


Tog’ jinslarining qattiqligi deganda tog' jinsining qattiq jism botirilishiga
qarshilik ko'rsatish qobiliyati tushuniladi. Tog’ jinslarining qattiqligi Moos 
shkalasi bo’yicha baholanadi. 
Tog’ jinslarining charxlovchanligi deganda kon mashinalarining ishchi 
organini yemirish qobiliyati tushuniladi. 
Tog’ jinslarining burg'ulanuvchanligi deganda ularning burg'ulash 
insturumenti botirilishiga ko’rsatadigan qarshiligi tushuniladi. Tog’ jinslari 
burg’ilanuvchanligi burg’ilash tezligi (m/sek) bilan tavsiflanadi. 
Tog’ jinslarining portlovchanligi deganda tog' jinslarining portlash ta'sirida 
parchalanishga qarshilik ko’rsata olish qobiliyati tushuniladi. Tog’ jinslarining 
portlovchanligi portlovchanligi portlovchi modda solishtirma sarfi bilan 
baholanadi. 
Tog’ jinslarining yoriqliligi deganda tog' jinsi massivi tarkibidagi yoriqlar 
majmuyi tushuniladi.