Sanoat va fuqarolik binolari fanidan kurs ishini bajarish uchun beriladigan topshiriq

Faxverk kolonnaları. Inshootlarding qaptal tomonin diyўal bilan o'rashda va ovloq joyki bo'ylama satr kolonnalar odimi 6 m bo'lib, diyўal panelining uzunligi 6 m bo'lganda asosiy kolonnalardan tashqari shamol kuchi va diyўal og'irligin ko'tarishchi qo'shimcha - faxverk kolonnaları o'rnatiladi. Faxverk kolonnaları metalldan yoki temirbetonnan tayyorlanadi.
Faxverk kolonnaları fundamentke mustahkam etib o'rnatilib, tepa bostirmasi unsurlariga sharnirli bog'lanadi.
To'g'ri o'rinda ishlatiladigan faxverk kolonnaları uzunligi asosiy kolonnalar uzunligiga qiyosan 100 -500 mm kam etib olinadi. Bu masofa storopil konstrukciyasınıń ostińgi belbewi bilan faxverk kolonnası ustińgi bo'lagi oralig'inida yetarlicha o'rin qolishi uchun qoldirılgan.
Faxverk kolonnalarınıń uchuna uning biyikligin tepa biyikligine qadar yetkazmoqlik uchun qo'shlartavrlı kesimga ega bo'lgan metall stoyka soxtaib yetkaziladi. Tepaning porapet qismi diyўal panellarini o'rnatishda bo'lsa kolonnalar va faxverk kolonnaları uchtalarlariga ulangan burchaklik (ugolnik) po'lat stoykalardan foydalaniladi.
Faxverk stoykalar

Kran osti balkasi. Joybarlanıp etilayotgan inshootimizda yuk ko'tarishsheńligi 10 va 20 tonna bo'lgan ko'prik tárizli kran qo'yiladiganligi sababli kran osti balkasi tanlanadi.
Ko'prik tárizli krannıń ishini ta'minlashlikchi bunday balkalar kolonnalar konsolına montajlangan bo'ladi. Bu balkalar o'zlar navbatinda sanoat inshootlarining bo'ylama bog'ittagi barqarorligi ham ta'minlaydi.
Sanoat inshootlari qurilishinida kolonnalar odimiga va kranlardıń yuk ko'tarish qobiliyatiga aloqador bo'lgan har xil maqsadlarga qo'llanilgan, yuk ko'tarishsheńligi 10, 20, 30, 50 t bo'lgan ko'prik tárizli kranlarga mo'ljallangan, uzunligi 6 va 12 m, biyikligi 800, 1000, 1200, 1400 va 2000 mm bo'lgan buklamali temir beton kran osti balkalari tatbiq qilinadi. Ayni vaqitda hosilotlik inshootlarda po'lattan ishlangan kran osti balkalarıda keng ko'lamda qollanılmaqta.
Temir beton kran osti balkalarining kesimi tavr va qo'shlartavr tusiga ega bo'lib, toyanısh qismi diyўalı qalinlastırılgan bo'ladi. Balkalar yuqori sinfdagi betonlardan (V25, V30, V40) tayyorlanib, armaturalari oldinnan zo'rıqtırılgan bo'ladi.
Temir beton kran osti balkalarining uzunligi bo'yicha ayirim joylarda quyma tavsiloti ko'zlarda tutilgan bo'lib, ulardan balkalarni kolonnalarga mahkamlashda va kran rel'slerin o'rnatishda foydalaniladi. Balkalar ábden yaxshilab o'rnatilgannan soń kavsharlanadi. Rel'sler balkalarga har 750 mm masofata o'rnatilgan qisishchi lofkalar (panjalar) yordamida mahkamlanadi. Kran osti yo'liniń sta-sekina po'lat tirashchi -cheklagich qo'ylarilib, cheklegishke yog'och bruslı amortizator ya'ni urilish kuchin ko'tarishchi bufer qatırılgan bo'ladi.
Balkalarning ustińgi bo'lagi yordamchi unsurlari kolonnaga payvandlamoq yordamida, pastki bo'lagi anker yordamida mahkamlanadi.
Joybar bo'yicha 1 va 2 proletlar yuk ko'tarishsheńligi 10 t bo'lgan ko'prik tárizli kran uskunalengenligi, A va V ovloq joyki bo'ylama rejalashtirishlik mehvarlarinda kolonnalar odimi 6 m, o'rtadagi B bo'ylama o'qda bo'lsa kolonnalar odimi 12 m bo'lganligi uchun quyidagi yoritilgan o'lchamlarga ega kran osti balkalari tanlanni.

Колонналар адымы 12 м болғанда	Колонналар адымы 6 м, Q=30 т болғанда	Колонналар адымы 6 м, Q=10-20 т болғанда

Kolonnalar odimi 12 m bo'lganda Kolonnalar odimi 6 m, Q=30 t bo'lganda Kolonnalar odimi 6 m, Q=10-20 t bo'lganda

Stropil' balkalari. Sanoat inshootlarining tomin bostirishda stropil' ferma yoki balkalar tatbiq qilinadi. Ferma yoki balkalarni tanlov bostirma turiga, fonarlardıń joylashishi va tashqi ko'rinishine, hámde bostirmaning umumiy komponovkasına aloqador qabullanadi.
Bitta qiyalikli, ikkita qiyalikli va tekis, yuk ko'tarishchi bostirma konstrukciyaları sifatida masofalari 6, 9, 12 va 18 metr bo'lgan, oldinnan zo'rıqtırılgan temir beton balkalar tatbiq qilinadi.
Bitta qiyalikli va tekis bostirma balkalarining yuqori poyası (beti ) tekis (to'g'ri chiziqli ) bo'lib, ikkita qiyalikli balkalarning yo'qlarargi poyası (beti ) bo'lsa 1:12 qatnashta bo'lgan siniq chiziqtan iborat bo'ladi. Masofalari 6, 0 va 9, 0 m bo'lgan inshootlarda toyanısh shu'basining biyikligi 390 mm dan 790 mm gacha bo'llargan, kesimi tavr ko'rinishindagi, masofalari 12 va 18 m bo'lganda bo'lsa toyanısh shu'basining biyikligi 790 mm dan 1490 mm gacha bo'lgan, kesimi qo'shlartavr tusiga ega bo'lgan balkalar tatbiq qilinadi. Bunday balkalarni tayorlashda sinfi V15 bo'lgan betonlar tatbiq qilinadi. Balkalar kolonnalarga kavsharlanib yoki bo'llartlar yordamida qatırıladı.
Berilgan variant bo'yicha 1 prolyot (A-B bo'ylama o'qlari orasidagi masofa ) oralig'i 12 m bo'lganligi sababli bostirma uchun reshetchatıy stropil' balka tanlanadi.

Балка маркасы	L, м	Балка өлшемлери, мм						Саны, дана
		H	b	h1	h2	h3	h4

Stropil' fermalari. Fermalarning qollanilishi va tuzilishi bostirma turiga, fonarlardıń joylashishiga va shakliga, hámde tepaning umumiy komponovkasına aloqador bo'ladi.

Masofalari 18 m va o'ndan katta bo'lgan inshootlar uchun oldinnan zo'rıqtırılgan, beton sinfi V30 -V40 bo'lgan temir beton fermalar tatbiq qilinadi. Fermalarni tatbiq sababdan uni qurawshı sterjenlar oralig'inidagi bo'shliqlarga sontexnikalıq va texnologik tarmoq uskunalarin joylashtirmoq imkonini beradi. Fermaning yo'qlarargi betining tusiga qaray segmentli, arkalı, parallel poyaslı va uchlarmúyeshli ko'rinishindagi turlari bor.
Fermaning qiyalikli va oz qiyalikli bostirmalar uchun moljallangan turlari bor bo'lib, ular inshoot tomi (krovlya) niń tusiga o'zining ta'sirini tiygizedi.
Berilgan variant bo'yicha 2 prolyot (V-G bo'ylama o'qlari orasidagi masofa ) oralig'i 24 m bo'lganligi sababli bostirma uchun oz qiyalikli stropil' ferma tanlanadi. Bu fermaning o'lchamlari va soni quyidagi ro'yhatda keltiritgan :

Ферма маркасы	L, м	Ш, м	ферма өлшемлери, мм						Саны, дана
			H	b	hH	hB	hC

Storopil osti fermasi. Storopil osti balkasi va fermasi storopil balkasi yoki fermasining tayanishina mo'ljallangan bo'lib, ular kolonnalar odimi 12 m bo'lib, bostirma plitasining uzunligi 6 m bo'lgan holatda tatbiq qilinadi. Ularning uzunliklari asosan 12 m bo'ladi.
Storopil balkasi yoki fermasining tayanishi uchun storopil osti balkasi yoki fermasi ostińgi poyası ustida (masofa o'rtasida ) biyikligi 700 mm bo'lgan bolishlar ko'zlarda tutilgan bo'ladi.
Storopil osti konstrukciyaların ham qiyalikli va oz qiyalikli bostirmalar uchun moljallangan turlari bor bo'lib, ular inshoot tomi (krovlya) niń tusiga o'zining ta'sirini tiygizedi.
Storopil osti konstrukciyaların kolonnalarga mahkamlash storopil konstrukciyaların kolonnalarga mahkamlash kabi olib boriladi.
Berilgan variant bo'yicha 2 prolyotta (V-G bo'ylama o'qlari orasidagi masofa ) ovloq joyki satr kolonnalar odimi 6 m, o'rta satr kolonnalar odimi bo'lsa 12 m bo'lib, bostirma plitasining uzunligi 6 m bo'lganligi uchun biyikligi 3420 mm, toyanısh qismi biyikligi 700 mm, ustińgi qismi biyikligi 450 mm bo'lgan oz qiyalikli bostirma uchun moljallangan 8 nafar stropil' osti fermasi tatbiq qilinadi.
Qovurg'ali plita. Sanoat inshootlari bitta qavatli va ko'p qavatli bo'lib bo'linarlikligi sababli bostirma unsurlari inshoot turiga qaray tanlanadi. Ko'p qavatli inshootlarda ko'pincha ko'p grotli temir beton plitalari qollanilsa, bitta qavatli sanoat inshootlarining bostirmalarinda qovurg'ali plitalar tatbiq qilinadi.
Sanoat inshootlari iliqlik texnik xususiyatlari bo'yicha bostirmalar yilitılatuǵın va yilitılmaytuǵın sovuq bostirmalar turiga bo'linadi. Yilitılatuǵın sanoat inshootlarinda ko'proq oldin -ola qarama-qarshilgen temir beton plitalari tatbiq qilinadi. Oldin -ola qarama-qarshilgen qovurg'ali temir beton plitalarining o'lchamlari 1, 5 x6; 1, 5 x12; 3 x6; 3 x12 metr bo'ladi. Agar plitaning o'lchamlari 1, 5 x6 yoki 3 x6 m bo'lsa biyikligi 300 mm, 1, 5 x12 yoki 3 x12 m bo'lsa 450 mm bo'ladi.
Inshootimızdıń bostirmasi uchun o'lchamlari L=5970 mm, V=2980 mm, h=300 mm bo'lgan qovurg'ali plitadan 120 nafar zurur bo'ladi.

Diyўal paneli. Sirtqi va ichki diyўallardı to'ldirib turuvchi konstruktiv unsurlar (tereze, eshik va dárўazalar) jo'rligidalikte sanoat inshootlarinda vertikal to'siqlarda hisobga olinadi.
Hosilotlik inshootlarding diyўal konstrukciyaların tanlovda quyidagi shart-sharoitlar hisobga olinadi :
• ishki muhit (is rejimi );
• sırtqı muhit -qurilish tumani muhiti ;
• diyўal materiali va konstrukciyası;
• imarattıń me'moriy kompoziciyası;
• texnika-iqtisodiy xotimasi.
Yilitılatuǵın inshootlarding sirtqi diyўallarınıń qalinligi uning materialiga qarab 200 mm dan 500 mm gacha qabullanadi.
Konstruktiv taqozolar asosida sanoat inshootlarining diyўalları yuk ko'tarishchi, o'zini -o'zi ko'tarishchi va osma diyўallarga bo'linadi.
Osma diyўallar asosan to'siq vazifasini bajaradi va o'zlar og'irligin karkas kolonnasına toliq o'tkazib turadi.
O'zini -o'zi ko'tarishchi diyўallar bo'lsa o'zining og'irligin inshoot biyikligi bo'yicha o'zi ko'tarib, og'irligin fundament balkasi'ga úzatadı.
Yuk ko'tarishchi diyўallar karkassiz inshootlarda va karkasli inshootlarda g'isht va mayda bloklardan teriledi. Ular qo'riqlovchi va yuk ko'tarishchi diyўal vazifasini bajaradi. Ular o'zlar og'irligin, qavatlar masofa bostirma og'irligin, shamol ta'sirini va transport yuklarini qabul qilishchi unsur demakdir.
Hosilotlik inshootlarinda qo'riqlovchi diyўallar yengil betonlardan ishlangan panellar keng ko'lamda qollanılmaqta. G'isht va mayda bloklar maxalliy tábiiy tosh hámde boshqa turdagi materiallardan ishlangan diyўallarga qaraganda kam tatbiq qilinadi.
Yuqoridaǵılarga asoslanib diyўal panellarining o'lchamlari quyidagicha bo'ladi :

Панел түри	Панел өлшемлери			саны
	L, мм	B, мм	H, мм
1.
2
3

Sanoat inshootlarining qo'shimcha unsurlari. Sanoat inshootlarinda yuqorida yoritilgan konstukciyalardan boshqada qo'shimcha unsurlar tatbiq qilinadi. Ular aloqalar, fonarlar, terezeler, dárўazalar, eshikler, daformaciya shovları, zinalar va peregorodkalar ham boshqalar kiradi.
Aloqalar - sanoat inshootlarinda vertikal aloqalar karkaslarning bo'ylama bog'ittagi barqarorligi ta'minlaydi. Bunday aloqalarding ikkita turi bor bo'lib kolonnalar odimi 12 metrga qadar X tárizli aloqa qo'ylarilsa, 12 metrdan katta bo'lgan hollarda portal (peshtoq) ko'rinishdagi aloqalar tatbiq qilinadi.
Aloqalar soni shamol va krannıń tormoz kuchine, bostirma konstrukciyasına, storopil osti balkasi yoki fermasi bor yo'qlarligiga qarab, kolonnalar odimi, tepa bostirmasining turiga (tekis yoki qiyalikli ) qarab belgilanadi.