Saqlash vazirligi toshkent farmatsevtika instituti dori turlari texnologiyasi kafedrasi

B\B\B jadvali
Bilaman
Bilishni xoxlayman
Bilib oldim
Uslubiy ta‘minot va mashg‗ulot jihozlanishi: DF X; XI; dori moddalari, tarozi, tarozi
toshlari, ma‘ruza, darslik, prezentatsiyalar, ma‘lumotnomalar, adabiyotlar, tarqatma materiallar.
Asosiy matn
Farmatsevtik texnologiya fani dori moddalaridan turli xil dori shakllarini tayyorlashda 
amaliy va nazariy muammolar bilan shug‘illanuvchi asosiy farmatsevtik fanlardan biridir.

---

―Texnologiya‖ grekcha so‘z bo‘lib ―techne‖- san'at, moxirlik, ustalik va ―logos‖- ta'limot, 
bilim demakdir. ―Dori texnologiyasi‖ - bu to‘g‘ridan to‘g‘ri dori tayyorlash texnikasini 
moxirlik, ustalik va san'atkorlik bilan o‘rganish demakdir.
Davlat farmakopeyasi (DF) dorivor moddalar sifatini belgilovchi majburiy mnumdavlat 
standaratlari va ko‘rsatmalarining yig‘indisini o‘z ichiga oladi. Dorilar tayyorlash, sifatini 
aniqlash, saqlash va berishda DF asosiy qo‘llanma xisoblanadi. Farmakopeya grekcha so‘z 
bo‘lib, ―pharmacon‖- dori yoki zaxar, ―poeio‖ - tayyorlash demakdir. Farmakopeya katta 
axamiyatga ega bo‘lgan dorivor moddalar sifatini nazorat qilish va ayrim dori turlarini tayyorlash 
qoidalarini o‘z ichiga oladi.
Manuallar (lotincha Manuale- qo‘llanma) farmakopeyaga kiritilmagan turli dorilami va 
tibbiyotda qo‘llaniladigan bir qancha moddalami o‘z ichiga oladi. Manuallarda dorilami 
tayyorlash va qo‘llash usullari ham qisqacha bayon etiladi.
Farmakopeya va manuallardan tashqari, farmatsiyaga oid bir qancha
adabiyotlar:
ma'lumotnoma, axboratnoma va farmatsevtik jumallar nashr etiladi.
Dorixona sharoitida dozalarga bo‘lishning 3 xil usuli qo‘llaniladi:
Tortib olish, o‘lchash;
Xaj m bo ‘ yicha о ‘ lchash;
Tomchi bo‘yicha o‘lchash.
Bulardan eng ко ‘p ishlatiladigani tortib olish usuli xisoblanib, u j uda keng qo ‘ llaniladi. -
Dorixona sharoitida asosan qo‘l- va ppsqngili tarozilar qo‘llaniladi. Ular. q‘zining miqligi 
bo‘yicha ikkinchi sinf texnik tarozilar qatoriga kiradi. Qo‘l tarozilar lg, 5 g, 10 g, 20 g, 100 g va 
200 g, posongili tarozilar 500 g va 1000 g li bo‘ladi.
Tarozining metrologik tavsifi uning turg‘unligi ishonchliligi, sezgirligi va doimiyligi kabi 
ko‘rsatkichlami o‘z ichiga oladi.
Turg‘unligi - bu tarozi elkasini muvozanat holatidan chiqib ketib 4-6 marta 
harakatlangandan keyin yana dastlabki muvozanat xolatini egallashga aytiladi.
Ishonchliligi- bu tarozini o‘lchanadigan modda va tosh o‘rtasidagi muvozanatiga aytiladi 
(tosh bilan o‘lchanadigan moddani almashtirib qo‘ygan xolatda ham birinchi muvozanat xolatini 
ko‘rsatishiga aytiladi).
Doimiyligi - bu tarozining bir xil sharoitda birorta moddani bir necha marta o‘lchaganda 
ham, bir xil ko‘rsatkichni ko‘rsatishiga aytiladi.
Sezgirligi - bu tarozining juda kichkina og‘irlikni sezib, o‘z muvozanat xolatidan chiqib 
ketishiga aytiladi.
Og‘irlik o‘lchov birligi qilib kilogramm qabul qilingan. Kilogramm platina - irridiy 
qotishmalaridan tayyorlangan silindrsimon massa. Dorixonada ikkinchi sinf texnik toshlar 
qo‘llaniladi. Ularga may da (milligramm) - 10 mg dan 1000 mg gacha va yirik (grammli) - lg dan 
200 g yoki 500 g gacha bo‘lgan toshlar kiradi.