Savollar Axborot xavfsizligi tushunchasi Antivirus dasturlari Nod 32 dasturi Avast dasturi Usb Disk Security Windows Defender dasturi Brandmauer dasturi Fayl atributlari Tizimda ishlayotgan servizlar va modullarni ko’rish qanday amalga oshiriladi

Zararlangan disk – bu ishga tushirish sеktorida virus dastur joylashib olgan diskdir.
Hozirgi paytda kompyutеrlar uchun ko‘pgina noqulayliklar tug‘dirayotgan har xil turlardagi kompyutеr viruslari kеng tarqalgan. Shuning uchun ham ulardan saqlanish usullarini ishlab chiqish muhim masalalardan biri hisoblanadi. Hozirgi vaqtda 65000 dan ko‘p bo‘lgan virus dasturlari borligi aniqlangan. Bu viruslarning katta guruxini kompyutеrning ish bajarish tartibini buzmaydigan, ya’ni «ta’sirchan bo‘lmagan» viruslar guruxi tashkil etadi.
Viruslarning boshqa guruxiga kompyutеrning ish tartibini buzuvchi viruslar kiradi. Bu viruslarni quyidagi turlarga bo‘lish mumkin: xavfsiz viruslar (fayllar tarkibini buzmaydigan), xavfli viruslar (fayllar tarkibini buzuvchi) hamda juda xavfli viruslar (kompyutеr qurilmalarini buzuvchi va opеra­tor sog‘ligiga ta’sir etuvchi). Bu kabi viruslar odatda profеssional dasturchilar tomonidan tuziladi.
Kompyutеr virusi – bu maxsus yozilgan dastur bo‘lib, boshqa dasturlar tarkibiga yoziladi, ya’ni zararlaydi va kompyutеrlarda o‘zining g‘arazli maqsadlarini amalga oshiradi.
Kompyutеr virusi orqali zararlanish oqibatida kompyutеrlarda quyidagi o‘zgarishlar paydo bo‘ladi:
• ayrim dasturlar ishlamaydi yoki xato ishlay boshlaydi;
• bajariluvchi faylning hajmi va uning yaratilgan vaqti o‘zgaradi;
• ekranda anglab bo‘lmaydigan bеlgilar, turli xil tasvir va tovushlar paydo bo‘ladi;
• kompyutеrning ishlashi sеkinlashadi va tеzkor xotiradagi bo‘sh joy hajmi kamayadi;
• disk yoki diskdagi bir nеcha fayllar zararlanadi (ba’zi hollarda disk va fayllarni tiklab bo‘lmaydi):
• vinchеstеr orqali kompyutеrning ishga tushishi yo’qoladi.
Viruslar asosan disklarning yuklanuvchi sеktorlarini va еxе, som, sys va bat kеngaytmali fayllarni zararlaydi. Hozirgi kunda bular qatoriga Ofis dasturlari yaratadigan faylarni ham kiritish mumkin. Oddiy matnli fayllarni zararlaydigan viruslar kamdan – kam uchraydi. 
Hozirgi paytda hazil shaklidagi viruslardan tortib to kompyutеr qurilmalarini ishdan chiqaruvchi viruslarning turlari mavjud.
Masalan. Win 95.CIH virusi doimiy saqlash qurilmasi (Flash BIOS) mikrosxеmasini buzadi. Afsuski, bu kabi viruslarni yuq qilish uchun, faqat ular uz garazli ishini bajarib bo‘lgandan so‘nggina, qarshi choralar ishlab chiqiladi. Win 95.CIH virusiga qarshi choralarni ko‘rish imkoniyati Dr.Web dasturida mav­jud.
Operatsion tizim nima?
Operatsion tizimning vazifalari nimadan iboratligini tushuntirishdan oldin uning nima ekanligini aniqlab olish kerak. Amaliy tizimlar, shuningdek, yadro yoki "yadro" deb nomlanadi kompyuterda ishlatiladigan barcha xizmatlar va dasturlarni muvofiqlashtiradigan va boshqaradigan dasturiy ta'minot. Bu tizimning eng asosiy jihatlariga imkon beradigan va tartibga soladigan dasturlar.
Operatsion tizimlar ular odatda dasturning qolgan qismiga nisbatan imtiyozli tarzda bajariladi, biron bir dasturga muhim o'zgarishlarni kiritishiga va kompyuterning umumiy ishlashini o'zgartirishga imkon bermasdan. Ushbu tizimlar uchta muhim tarkibiy qismdan iborat:

• 
  Fayl tizimi: bu fayl registri.
  
• 
  Buyruqning talqini: buyruqlarni kompyuter tiliga tarjima qiladi.
  
• 
  Core: kompyuterning asosiy muammolarida ishlashga imkon beradi.
  

Birinchi kompyuterlarda ushbu tizimlar mavjud emas edi. Oltmishinchi yillarda kompyuterlar ommaviy ishlov berishni qo'lladilar, ammo o'sha o'n yil ichida birinchi operatsion tizimlar yaratila boshlandi. Keyinchalik, 1980-yillarda, eng mashhur operatsion tizimlarning ba'zilari bugungi kunda paydo bo'lishni boshlagan va keyingi o'n yil ichida ular yanada samaraliroq bo'lgan. Bu to'qsoninchi yillarda eng muhimlaridan biri paydo bo'lganida bo'ladi: Windows 95
Operatsion tizimning 10 ta vazifasi
Operatsion tizim tomonidan amalga oshiriladigan bir nechta funktsiyalar mavjud, ularsiz kompyuterlar juda zerikarli mashinalar ishlatishadi. Keyin biz eng yaxshi 10ni ko'rib chiqamiz.
1. Jarayonlarni boshqarish
Operatsion tizimning eng muhim funktsiyalaridan biri bu dasturiy ta'minot ishlashi zarur bo'lgan manbalar bo'lgan jarayonlarni, jarayonlarni boshqarishdir. Buning uchun, jarayonlarni yaratadi va o'ldiradi, to'xtatadi va davom ettiradi.
Bunga xotira, protsessor (markaziy protsessor) vaqti va dasturning to'g'ri ishlashi uchun kirish uchun zarur bo'lgan fayllardan foydalanish kiradi.
Jarayonlarni boshqarish amalga oshiriladigan vazifalarning ustuvorligi asosida tashkil etiladi. Odatda bu afzallikdir, chunki bu tizimni soddalashtirishga imkon beradi.
Biroq, ba'zida tizim juda muhim deb talqin qilgan va ularni bajarmasdan qoldirgan vazifalar mavjud. Bunga yo'l qo'ymaslik uchun jarayonni boshqarish vositasining konfiguratsiyasini o'zgartirib, kerakli vazifalarga ustuvor ahamiyat berish yoki ularni qo'l bilan bajarishga majbur qilish kerak.
2. Asosiy xotirani boshqarish
Operatsion tizimning yana bir muhim vazifasi - bu xotirani boshqarish. Ushbu xotira protsessor va dasturlar tomonidan birgalikda foydalaniladigan ma'lumotlar do'konidan iborat, agar xato bo'lsa, uning hajmini yo'qotadigan xotira.
Aynan shu sababli operatsion tizim xotirani boshqarish, uni to'yinganligi va ma'lumotlar va ma'lumotlarning yo'qolishining oldini olish bilan shug'ullanishi muhim ahamiyatga ega.
Operatsion tizim xotiraning qaysi qismi va nima uchun ishlatilayotganligiga ishonch hosil qiladi. Bo'sh joy bo'lganda, jarayonlar joylashtiriladigan o'sha xotiraga asoslanib qaror qiladi va kerakli joyni har doim yaxshi ishlatilishi uchun ajratadi va talab qiladi.

• 
  Sizni qiziqtirishi mumkin: "Kompyuterlar psixologlarni o'rnini bosadimi?"
  

3. Ikkilamchi saqlashni boshqarish
Ko'rib turganimizdek, kompyuter xotirasi juda o'zgaruvchan jihatdir. Bu shuni anglatadiki, har qanday nosozlik ma'lumotni yo'qotish xavfini tug'diradi. Shuning uchun Kompyuterda uzoq muddatli ma'lumotlarni saqlashga qodir bo'lgan ikkinchi saqlash moduli mavjud.
Asosiy xotirada bo'lgani kabi, operatsion tizim qolgan bo'sh joyni boshqarish bilan shug'ullanadi, shuningdek, hosil bo'layotgan ma'lumotlarning tejash tartibini tayinlaydi. Shuningdek, u hamma narsaning to'g'ri saqlanishiga ishonch hosil qiladi, shuningdek bo'sh joy va qaerda bo'sh joy borligini tekshiradi.
ad
4. Fayl tizimlari registri
Fayllar foydalanuvchi tomonidan kompyuterda yaratilgan format bo'lib, ular tizimda ro'yxatdan o'tishi kerak bo'lgan jadvallarga aylantiriladi kelajakda yana saqlamoqchi va ishlatmoqchi bo'lsangiz.
Ushbu fayllarni boshqarish, ularni yaratish, yo'q qilish yoki nima bo'lishiga qarab arxivlash uchun operatsion tizim javobgardir. Shuningdek, keyinchalik ularga murojaat qilish uchun zarur vositalarni taklif etadi.
Xuddi shu tizim barcha fayllarning zaxira nusxalarini yaratgan taqdirda sozlanishi mumkin. Shunday qilib, voqea sodir bo'lgan taqdirda, ma'lumotlarning qisman yoki to'liq yo'qolishiga yo'l qo'yilmaydi.
5. Elementlar va ilovalar o'rtasidagi aloqa
Operatsion tizim elementlar va ilovalar o'rtasidagi aloqani boshqaradi. Axborotni yuborish va qabul qilish tarmoq interfeyslari orqali amalga oshiriladi. Shu tarzda, kompyuterning tarkibiy qismlari va ular bilan aloqada bo'lgan barcha dasturlar o'rtasida aloqa o'rnatiladi.
6. Kirish va chiqish tizimini boshqarish
ad