Sayyoralar va ularning turlari


САЙЁРАЛАРНИНГ КУРИНМА ХАРАКАТЛАРИ ВА УЛАРНИНГ КОНФИГУРАЦИЯЛАРИ


Download 1.01 Mb.
bet3/3
Sana17.06.2023
Hajmi1.01 Mb.
#1526710
1   2   3
Bog'liq
SAYYORALAR VA ULARNING TURLARI

САЙЁРАЛАРНИНГ КУРИНМА ХАРАКАТЛАРИ ВА УЛАРНИНГ КОНФИГУРАЦИЯЛАРИ.

  • Осмонда юлдузлар орасида Куёш ва Ой каби аста-секин силжиб юрувчи 5 та ёритгич кадим замонлардаёк деб ном олган. Уларга кадимги Римликлар уз худоларини номларини куйганлар: Меркурий, Венера, Марс, Юпитер ва Сатурн.
  • Кейинчалик, XVIII-XX асрларда яна учта сайёра: Уран ( 1871 й), Нептун( 1846й), Плутон ( 1930 й) очилган.
  • Сайёраларнинг Юлдузлар осмонида силжиши ва милтилламай кщринишлари уларни юлдузлардан ажратиб туради. Телескопда улар юлдузлар син-гари ёруь нукта эмас, балки ёруь доиралар бщлиб куринади. Сайёралар щзларидан нур сочмайди. Куёш нурларини ыайтаришлари натижасида ёруг булиб куринади. Осмон сферасида сайёралар ку-пинча гарбдан шаркка томон харакатланади. Агар оламнинг шимолий кутбидан каралса, барча сай-ёралар куёш атрофида соат мили харакати йуналишига тескари томонга харакатланади. Сай-ёраларнинг юлдузларга нисбатан куринма харакатларида баъзан тезрок, баъзан секинрок, баъзан гарбдан шаркка томон баъзан карама- кар-ши томонга силжишлар, тухтаб колгандай булиб куринишлар кузатилади.

Сайёраларнинг сиртмоксимон куринма хара-катларини Коперник куйидаги икки сабаб таъси-рида вужудга келади деб тушунтирган :

  • Сайёраларнинг сиртмоксимон куринма хара-катларини Коперник куйидаги икки сабаб таъси-рида вужудга келади деб тушунтирган :
  • 1. Сайёралар Куёш атрофида хар хил тезлик билан, шу билан бирга Куёшдан канча узокда булса, ушанча секинрок айланадилар.
  • 2. Кузатувчи сайёраларни уларнинг хакикий урнида эмас, балки осмон сферасига проекциялаб кузатади.
  • Масалан куйидаги 1-расмда Т Ер тезлигидан кичикрок тезликка эга булган Р сайёранинг харакати ва унинг осмон осмон сферасидаги урин-лари Р' лар тасвирланган. Т1, Т2, ......, Т5 тенг вакт ораликларида Ернинг эгаллаган уринлари Р1, Р2, ......, Р5 уша вакт ораликларида Р сайёранинг эгал-лаган уринлари Р'1, Р'2,......Р'5 сайёранинг осмон сферасига проекцияланганлигидаги вазиятлари курсатилган. Ер ва сайёра Куёш атрофида бир йуналишда айлансаларда, Ерда турган кузатувчига юлдузлар осмонида сайёра аввал тугри йуналишда P'1 дан Р'2 га томон кейин тескари йуналишда Р'2 дан Р'3 томон ва яна тугри йуналишда Р'4 дан Р'5 томон ва х.к. харакат килгандай булиб куринади. Шундай килиб сиртмоксимон харакат вужудга келади. Сиртмокнинг такрорланиш даври эса Ер ва сайёранинг Куёш атрофида айланиш даврига боглик булади.

Download 1.01 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling