Scientific-technical journal stj ferPI
Download 1.71 Mb. Pdf ko'rish
|
Абдуллаев А.Р. X.Пайзуллаев
|
Scientific-technical journal (STJ FerPI, , 22, T.26, . . ) 1 ISSN 2181-7200 ___________________________________________________ . SCIENTIFIC TECHNICAL JOURNAL of FerPI 2022 2 0 2 2 . 6 1 Scientific-technical journal (STJ FerPI, , 22, T.26, . . ) 3 9 ................................................................................................................................. 13 - 20 ......................................................... 25 29 tadqiq qilish .................................................................................................................................. 35 Muxammadjanova I.A., Safarov N.M. Yuqori navli paxta homashyosini vertikal quritish qurilmasida qurutish jarayonida konvektiv quritish kofefisientini aniqlash ................................................................ 40 ............................................................ 45 Qosimov A.A. chiqarish jarayonini matematik modelining shakllari ................ 51 ............................................................. 56 Qosimov A.A., Izatillaev M.M. Jumaboyeva Sh.A. OEKO- uchun ahamiyati ........................................................................................................................... 61 Sarimsakov A.U. Zamonaviy jihozlar tahlili asosida paxta tozalash korxonalari laboratoriyalarini takomillashtirish ...................................................................................................................................... 66 ................ 70 ............................................................................. 79 ................................................................. 86 .................................................. 92 ............... 96 ................... 101 - .................................. 108 - .... 112 Abduahatov M.M. Jin elastik totilgan testligi bilan arra tallining parametrlarini loyiyasini ishlab chiqish . 118 Abdulazizov Sh.A. Gazlamalarning tuzilishining ..................................... 123 .................................................................................................... 127 materiallar ishlab chiqarish ..................................................................................................... 133 Tuymurodov Z.X., Xudayberdiev T.L. Egiluvchan sug'orish quvurlarini yotqizish va yig'ish mexanizmlarining parametrlarini asoslash ................................................................................ 137 144 ............................................................................. 147 . 150 .............. 153 ...... 156 .............................. 159 ........................................ 162 Yunusov S., Maxmudova Sh., Mirzaumidov A. Tizimning umumiy muvozanatiga tarkibli valning ....................................................................... 166 Scientific-technical journal (STJ FerPI, , 22, T.26, . . ) 133 SAQLOVCHI MATERIALLAR ISHLAB CHIQARISH A.R. Abdullayev, X.M. Payzullayev Namangan muhandislik-texnologiya instituti (Qabul qilindi 4.10.2022 y.) chi materiallarni ishlab chiqishda Electrospinning - bu issiqlik bilan aloqada bo'lgan yoki radioaktiv ta'sir doirasidagi ob'ektlar o'rtasidagi issiqlik o'tkazuvchanligini (ya'ni, har xil haroratdagi ob'ektlar o'rtasida issiqlik energiyasini uzatish) kamayishi. Issiqlik izolyatsiyasiga maxsus ishlab chiqilgan usullar yoki jarayonlar, shuningdek mos ob'ekt shakllari va materiallari bilan erishish mumkin. Kalit so'zlar: yordamida tola olish. Three articles provide information on various methods and tools of the Electrospinning process for the production of thermal insulation materials. Heat storage is the reduction of thermal conductivity (that is, the production of thermal energy by objects at different temperatures) of objects that are in contact with heat or have radioactive effects. Thermal insulation is possible with special production tools or processes, suitable facilities and materials. Keywords: Electrospinning, nanoscale, nanofiber, centrifugal-spun, melt electrospinning. Kirish. Bugungi kunda global iqlim o'zgarib bormoqda va so'nggi yillarda haddan tashqari sovuq hodisalari tez- chekish ehtimolini oshirmoqda. Sovuq havo uzoq vaqt ta'sir qilishi natijasida sovuq bilan bog'liq kasalliklar va jarohatlarga olib kelishi mumkin, masalan, terining yorilishi, muzlash, kognitiv buzilishlar, hipotermiya va hattoki o'lim holatlarini ham kuzatish mumkin[1-3]. Kiyim inson tanasi va atrof-muhit o'rtasidagi issiqlik almashinuvin xususiyatlari tanada sezilarli darajada farq qilishi mumkin, shuning uchun terining harorati, terlash, issiqlik hissi va qulaylikni sezishni rivojlanishiga katta ta'sir ko'rsatadi[4]. Shu sababli, bezak aksessuari sifatida emas, balki og'ir iqlim sharoitlaridan himoya qilish uchun funktsional zarurat sifatida mo'ljallangan kiyim har doim insoniyatning issiqlikni tashqi muhitiga moslashishiga bo'lgan asosiy ehtiyojlaridan biri bo'lib kelgan[5]. Shunday qilib, kiyim-kechak bilan qoplangan inson tanasi murakkab issiqlik almashinuvi tizimini tashkil qiladi, bu erda teri tomonidan ishlab chiqarilgan issiqlik va bug 'avval teri va kiyim orasidagi bo'shliqqa, so'ngra matoning g'ovakli bo'lgan to'qimachilik materiali bo'ylab o'tadi[6]. Shuning uchun issiqlik o'tkazuvchanlik, konveksiya va nurlanish hodisalari, suv bug'lari esa bug'lanish, yutilish, kondensatsiya, de-absorbsiya va transpiratsiya yo'li bilan uzatiladi [7]. Metodlar. 1. Ajoyib tola ishlab chiqarish texnikasi Elektrostatik tola ishlab chiqarish texnikasi bo'lgan elektrospinning so'nggi yillarda uning ko'p qirraliligi va turli sohalarda qo'llanilishi mumkinligi tufayli ko'proq qiziqish va e'tiborni tortdi. Diqqatga sazovor ilovalar orasida to'qima muhandisligi, biosensorlar, filtrlash, yaralarni davolash, dori vositalarini etkazib berish va fermentlarni immobilizatsiya qilish kiradi. Nano o'lchamdagi 134 Scientific-technical journal (STJ FerPI, , 2, T.26, . . 1) tolalar polimer eritmasi yoki eritmasiga kuchli elektr maydonini qo'llash orqali hosil bo'ladi. Ushbu texnikada ishlab chiqarilgan to'qilmagan nanotolalar an'anaviy usullarga qaraganda hujayradan tashqari matritsa komponentlarini juda yaqinroq taqlid qiladi. Ushbu jarayon natijasida hosil bo'lgan sub-mikron diapazonidagi yigirilgan tolalar yuqori sirt maydoni va hajm nisbati, sozlanishi g'ovaklik va kerakli xususiyatlar va funktsiyani olish uchun nanofiber tarkibini boshqarish qobiliyati kabi turli afzalliklarni taqdim etadi. Yillar davomida turli xil ilovalar uchun 200 dan ortiq polimerlar elektrospun qilindi va vaqt o'tishi bilan ularning soni asta-sekin o'sib bormoqda[8]. Hozirgi vaqtda elektrospinning diametrlari bir necha mikrometrdan o'nlab nanometrgacha bo'lgan uzluksiz o'ta nozik tolalarni ishlab chiqarishga qodir bo'lgan yagona texnikadir[9,10]. So'nggi paytlarda elektrospinning turli xil materiallardan (shu jumladan sintetik va tabiiy polimerlar, polimer aralashmalari va nanozarrachalar, dorilar yoki faol moddalar bilan to'ldirilgan polimerlar) o'ta nozik tolalarini turli xil tolali birikmalarda ishlab chiqarishning noyob qobiliyati tufayli ilm-fan va sanoatda katta qiziqish uyg'otmoqda[11]. ,12]. Elektr yordamida olingan tolalarining kerakli morfologiyalari va tuzilmalariga, ishlab chiqarish usullari (yoki elektrospinning apparatlari va o'rnatishlari) ta'sir qilishi mumkin[13,14]. Umuman olganda, Nanotolalarni ishlab chiqarishda uch turdagi elektrospinning usuli qo'llaniladi (1-rasmda ko'rsatilgan): bir o'qli elektrospinning[15,16], eritma eritmasi yoki eritmaning koaksiyal elektrospinning[17] va ko'p suyuqlikli birikma-jetli elektrospinning[18]. Uchta elektrospinning yondashuvining afzalliklari va kamchiliklari 1-jadvalda jamlangan. 1-jadval Uchta elektrospinning usullarining afzalliklari va kamchiliklari. Elektrospinning usullari Afzalliklar Kamchiliklari Bir ignali elektrospinning 1.Sozlash juda oddiy va elektrospinning jarayoni barqaror 2.Ko'p miqdorda Almashinuvchi materiallar bo'lgan Almashinuvchi tolalarni olish imkoniyatiga ega ekanligi. 3.Har xil eritish haroratiga ega Almashinuvchi materiallarni elektrospin qilish imkoniyatiga ega ekanligi 4. Almashinuvchi materiallarni tarkibini boshqarish qulayligi 1. Almashinuvchi materiallarning inkapsulyatsiyasi to'liq emas, chunki ba'zi Almashinuvchi materiallar yuzasida tarqaladi. 1-rasm. (a) bir ignali elektrospinning, (b) aralashmali elektr yigiruv va (c) bir nechta ignalar bilan ko'p suyuqlikli elektrospinning o'rnatilishining sxematik tasviri. Scientific-technical journal (STJ FerPI, , 22, T.26, . . ) 135 Aralashmali elektrospinning 1. Almashinuvchi materiallarni butunlay Almashinuvchi materiallarda inkapsulatsiyalash 2. Almashinuvchi materiallar va polimerlar bir xil erituvchi tizimda erimaydigan Almashinuvchi tolalarni olish imkoniyatiga ega ekanligi. 1. Almashinuvchi materiallardagi Almashinuvchi materiallar ning tarkibi juda past 2. Elektrospinning jarayoni vaqti-vaqti bilan beqaror 1. Almashinuvchi tolalarda Almashinuvchi materiallarni to'liq inkapsulatsiyalash 2. Turli fazali o'tish nuqtalari bilan Almashinuvchi tolalarni ishlab chiqarish qobiliyatiga ega bo'ling 1.Sozlash nisbatan murakkab va elektrospinning jarayoni beqaror 2. Almashinuvchi tolalarda Almashinuvchi tolalarning tarkibi juda past 2. kro va nanotolalarni tayyorlashning xavfsizroq va samarali usuli sifatida e'tiborni torta boshladi[19]. elektrostatik yigirish bilan solishtirganda yuqori samaradorlik va arzonligi tufayli yaqinda qiziqish uyg'otdi[20]. Bir daqiqada yigiriladigan tolalar miqdori yigiruv eritmasi va yigiruv muhitiga qarab elektrostatik yigiruvga nisbatan kamida ikki barobarga yaxshilanishi mumkin[21]. Darhaqiqat, elektrospinning diametri kichikroq va yaxshi taqsimlangan morfologiyaga ega bo'lgan nano- tolalarni ishlab chiqarilishi mumkin, ammo uning past ishlab chiqarish samaradorligi va xavfsizligi uning turli sohalarda keng qo'llanilishini sezilarli darajada cheklaydi [22]. Markazdan qochma kuch tolalar ishlab chiqarish uchun o'zgartirildi(2-rasm). Bunga erishish uchun baraban teshiklari ignalar bilan almashtirildi. Shu tarzda, diafragma nafaqat kichikroq, balki diafragmaning o'lchami ham aniqroq bo'ladi va istalgancha o'zgartirilishi mumkin. Bundan tashqari, erituvchining bug'lanish tezligini tezlashtirish uchun yigiruv Adabiyotda markazdan qochirilgan PS tolalari mukammal emas, ular morfologiyasi yaxshi bo'lsa, o'rtacha diametri katta, diametri kichik bo'lsa, ipda juda ko'p tugunchalar bo'ladi[23]. PS izolyatsiya plitalari binolarni izolyatsiya qilish uchun keng qo'llanilgan. Biroq, vaqt o'tishi bilan PS izolyatsiya plitalarining kamchiliklari asta-sekin oshkor bo'ldi, masalan, ularning osongina yorilish tendentsiyasi va materialdan foydalangan holda kavisli sirt konstruktsiyasiga erishish qiyinligi. -changlari bilan qo'shilgan PS tolalari hozirda ishlatiladigan PS izolyatsiyalash plitalarini yaxshilashi mumkin. PS/SiO2 kompozit tolalari ko'pikli plitalarga qaraganda yaxshiroq mexanik mustahkamlikka ega va osonlikcha yorilib ketmaydi. Bundan tashqari, SiO2 nano-changlarining qo'shilishi tufayli tolalar yuzasida nano-miqyosdagi protrusionlarning mavjudligi kompozit tolalarning gigroskopikligini kamaytirishi mumkin [24]. Hozirgi vaqtda energiya ta'minoti va talab o'rtasidagi nomutanosiblik tufayli energiyani saqlash butun dunyoda katta e'tiborni tortmoqda [25]. Shunday qilib, markazda tolalarni tayyorlash uchun oddiy va samarali usul sifatida qo'llanilishi mumkin. Markazdan qochma yordamida tolalarga aylantirish mumkin. 136 Scientific-technical journal (STJ FerPI, , 2, T.26, . . 1) Shunday qilib, markazdan qochma yigiruv tolalarini ishlab chiqarishning yangi usuli hisoblanadi. Biroq, bizning ma'lumotlarimizga material tolalarini ishlab chiqarish uchun markazdan qochma yigiruv kamdan-kam hollarda qayd etilgan [26,27]. Shuning uchun elektrospinning kamchiliklarini bartaraf etish uchun ilg'or texnologiyalar ishlab chiqilishi kerak. oddiy, qulay va ko'p qirrali texnika bo'lib, kompozit tolalarni ishlab chiqarish uchun katta imkoniyatlarni namoyish etadi. Bundan tashqari, nazariy jihatdan etarlicha yuqori molekulyar og'irlikka ega bo'lgan polimer aralashmalari va nanozarracha polimerlari kabi deyarli har qanday eruvchan polimer markazdan qochma yigiruv usulida yigirilishi mumkin[28]. 3. Eritmalarni elektrospinning qo'llanilishi Elektrospinning hozirgacha laboratoriya miqyosida nanotolalarni ishlab chiqarish uchun eng murakkab texnologiya deb hisoblana ma'lumotlar bazasiga "elektrospinning" yoki "elektrospin" kalit so'zlari bilan 42,180 dan ortiq jurnal maqolalari yuklangan. Ushbu nashrlarning aksariyati elektrospinning eritmasi (SE) bilan bog'liq. Eritmali elektrospinning (ME) texnikasi uchun asosiy qiyinchilik isitish elementi va yuqori kuchlanish manbai o'rtasidagi elektr izolyatsiyasi edi[30]. Eritmali electrospinning umumiy tola diametri (0,5-10 mm) SE (<1 mm) ga nisbatan ancha qalinroq bo'lsa-da, Eritmali electrospinning erituvchisiz xususiyati to'qimalar muhandisligi[31], biotibbiyot muhandisligi [32], katta imkoniyatlarni ko'rsatdi. biosensorlar va maxsus kiyimlar[33] va boshqalar. 2020 yilgacha har yili eritilgan elektrospinning mavzusiga oid 100 dan ortiq maqolalar chop etilishi tahmin qilinmoqda[34]. Bizning ma'lumotimizga ko'ra, Eritmali electrospinning g'oyasi 1936 yilda Nortondan kelib chiqqan[35] va 2000 yilda Kim va Li tomonidan dastlabki tajribalar amalga oshirilgan[36]. O'shandan beri Jmayev va Joo (AQSh) nizotermik polimer oqimlarining elektrodinamikasini hamda polimer tuzilmalarini eksperimental va nazariy jihatdan o'rgandilar [37]. Bugungi kunda tijoratlashtirilgan polimerlarning faqat bir qismidangina eritilgan tolalar olinadi. 4-rasm. Ba'zilar an'anaviy tolani qayta ishlash usullaridan foydalangan holda nozik tolalarni eritish va qayta ishlash qiyin bo'lgan polimerlar hisoblanadi. Masalan, poliolefinlar va poliamidlar kabi polimerlar faqat maxsus erituvchilarda eriydi va yuqori ishlov berish haroratini talab qiladi. Shunday qilib, eritilgan elektrospinning qurilmasi uchun optimal dizayn bo'yicha konsensus mavjud emas va ko'plab turli xil konfiguratsiyalar qo'llanilgan. 2- mashinasining fotosurati. 4-rasm. Har xil eritilgan elektrospun materiallari. (A) Eritilgan elektr tolalar ko'pincha ularning kesishish nuqtalarida (qizil o'qlar) birlashadi, bu erda PEG-b-PCL/PCL aralashmasi bilan ko'rsatilgan. (B) PLLA, (C) past zichlikdagi polietilen (LDPE), (D) poli(etilen-ko-vinil spirt) (EVAL), (E) gazni sezuvchi tolalari yordamida olingan shunga o'xshash to'qilmagan eritilgan elektrospun tolalari. Xulosa. garuvchilardan biri bo'lib, u odamlarning tashqi muhitning meteorologik ta'siridan himoyalanish uchun kiyadigan kiyimlari bilan bog'liq. Tashqi sharoitlarning keng o'zgaruvchanligi kiyimning issiqlik izolatsiyasini iqlim va uning kunlik va mavsumiy o'zgaruvchanligini tavsiflovchi boshqa omillardan mustaqil deb tahmin qilishga imkon bermaydi. Chunki, bu kiyimning issiqlik izolatsiyasini afzal ko'rishi, shaxs tomonidan ifodalanganidek, insonning qulayligi bilan bog'liq bo'lgan shaxsiy issiqlik hissiga ham bog'liq. Shunday qilib, yosh va jinsga bog'liq fiziologik omillarni hisobga oladigan o'rtacha afzallik qiymatini aniqlash orqali kiyimning issiqlik izolatsiyasini chuqurroq ko'rib chiqish zaruriy qadam sifatida ko'rinadi, Bundan tashqari, psixologik va madaniy omillar kiyimni afzal ko'rishga, ma'lum bir aholining kiyinishiga ta'sir qiladi. Yuqoridagilardan kelib chiqqan holda, bizning maqsadimiz kelajakda kiyim- joriy etishdir. Bugungi kunda bizga ma'lum bo'lgan ba'zi polimerlardan elektrospinning usuli saqlovchi materialni yangi turini taqdim etamiz. Adabiyotlar [1]. D.M. Jones, S.P. Bailey, B. Roelands, M.J. Buono, R. Meeusen, Cold acclimation and cognitive performance: a review, Autonomic Neuroscience. 208 (2017) 36-42. [2]. Li D, Xia Y. Electrospinning of nanofibers: reinventing the wheel, Advanced Materials 16 (2004) 1151-70. [3]. Seema Agarwal, Andreas Greiner, Joachim H. Wendorff, Functional materials by electrospinning of polymers, Progress in Polymer Science 38 (2013) 963-991. [4]. Wang L, Ryan AJ. Introduction to electrospinning. Electrospinning for tissue regeneration. Cambridge: Woodhead Publishing Ltd; 2011. p. 3 33 [chapter 1]. [5]. Rezaei B, Ghani M, Askari M, Shoushtari AM, Malek RMA. Fabrication of thermal intelligent core/shell nanofibers by the solution coaxial electrospinning process. Advances in Polymer Technology 35 (2015). [6]. Guoqin Leng, Xiaoguang Zhang, Tengteng Shi, Guo Chen, Xiaowen Wu, Yangai Liu, Minghao Fang, Xin Min, Zhaohui Huang, Preparation and properties of polystyrene/silica fibres flexible thermal insulation materials by centrifugal spinning, Polymer 185 (2019) 121964. [7]. X. Zhang, Y. Lu, Centrifugal spinning: an alternative approach to fabricate nanofibers at high speed and low cost, Polymer Reviews. 54 (2014) 677-701. [8]. G. Chen, Y. Xu, T. Shi, et al., Preparation and properties of polyacrylonitrile/polyethylene glycol composite fibers phase change materials by centrifugal spinning, Materials Research Express 6 (9) (2019), 095502. [9]. D.W. Hutmacher, P.D. Dalton, Melt electrospinning, Chemistry an Asian Journal. 6 (2011) 44-56. [10]. C.L. Norton, Method of and apparatus for producing fibrous or filamentary material, 1936, pp. 7-21. U.S. Patent 2048651 A. Download 1.71 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|