Сектори ва унинг таркиби режа: бюджет-солиқ сиёсати

Социал молиявий сиёсат Конституцияга мувофиқ
мамлакат аҳолисининг ҳуқуқларини молиявий жиҳатдан
таъминлаш билан боғлиқ. Ҳозирги пайтда бу сиёсат, ўз
навбатида, пенсия сиёсати, иммиграцион сиёсат, аҳоли
айрим социал гуруҳларига молиявий ёрдам кўрсатиш сиёсати
ва бошқа сиёсатларни ўз ичига олади.
Бож сиёсатини молиявий сиёсатнинг таркибий қисми
(йўналиши) сифатида қараш билан биргаликда уни солиқ ва
баҳо сиёсатларининг ҳам бир қисми сифатида эътиборга
олиш керак. Чунки солиқлар ва божлар (бож йиғимлари)
товар ва хизматларнинг баҳосига бевосита таъсир кўрсатади.
Бир вақтнинг ўзида бож сиёсати мамлакат иқтисодиётига
таъсир кўрсатишнинг ўзига хос бўлган усулига ҳам эгадир.
Усулнинг ўзига хослиги шундаки, бу сиёсат бир томондан,
мамлакат ички бозорига импорт қилинаётган товарлар ва
хизматларни кенгайтириши ёки чеклаши, иккинчи томондан
эса, мамлакатдан товарлар ва хизматлар экспортини
рағбатлантириши ёки унга тўсқинлик қилиши мумкин.
Масалан, мамлакатда ўхшаши бўлмаган технологик асбоб-ускунани импорт қилишга 20% ли бож йиғими ўрнатилса, бу
нарса мамлакатдаги ишлаб чиқарувчиларнинг инвестицион
имкониятларини камайтиради, ички ишлаб чиқаришнинг ўсиш
суръатларини пасайтиради, импорт қилинадиган маҳсулотларнинг салмоғини оширади.
Ҳар қандай мамлакатнинг бож сиёсати бумеранг
ҳаракатига эгадир. Чунки бож ундиришнинг чекловчи ёки
рағбатлантирувчи ставкаларининг жорий этилиши худди